བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་མདོ་ལས་མཚམས་སྦྱོར་ལྔ་བ་བཞུགས་སོ།།

 

༄༅།།སཱརསྭཏབྱཱཀརཎསྱཔཾཙསཾདྷཱིབིརཧཏིསྨ།

བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་མདོ་ལས་མཚམས་སྦྱོར་ལྔ་བ་བཞུགས་སོ།།

पंचसन्धी

 

རྒྱ་གར་སྐད་དུ། སྭ་ར་སྭ་སྟི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ་སཱུ་ཏྲ།

བོད་སྐད་དུ། བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་མདོ།

འཕགས་མ་དབྱངས་ཅན་མ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ། 

 

མིང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ།

संज्ञाप्रकरणम्।

 

अइउऋलृ समानाः।।

ཨཨིཨུརྀལྀསམཱནཱཿ།

ཨ་ཨི་ཨུ་རྀ་ལྀ་མཚུངས་པ་རྣམས་སོ། །

 

ह्रस्वदीर्घप्लुतभेदाः सवर्णाः।।

ཧྲསྭདཱིརྒྷཔླུཏབྷེདཱཿ སབརྞཱཿ།

ཐུང་ངུ་རིང་བོ་པླུ་ཏས་ཕྱེ་བ་རྣམས་འདྲ་བའོ། །

 

लोकाच्छेषस्य सिद्धिरिति वक्ष्यति।

ལོཀཱཙྪེཥསྱ སིདྷིརིཏི བཀྵྱཏི།

ལྷག་མ་འཇིག་རྟེན་ལས་གྲུབ་པ་འདིར་བཤད་དོ། །

 

एऐओऔ सन्ध्यक्षराणि।।

ཨེཨཻཨོཨཽ སནྡྷྱཀྵརཱཎི།

ཨེ་ཨཻ་ཨོ་ཨཽ་མཚམས་སྦྱོར་གྱི་ཡི་གེ་རྣམས་སོ། །

 

उभये स्वराः।।

ཨུབྷཡེ སྭརཱཿ།

གཉིས་པོ་རྣམས་དབྱངས་སོ། །

 

अवर्जा नामिनः।।

ཨབརྫཱ ནཱམིནཿ།

ཨ་བོར་བ་ནཱ་མིའོ། །

 

हयवरल। ञणनङम। झढधघभ। जडदगब। खफछठथ। चटतकप। शषस।་आद्यन्ताभ्याम्।

ཧཡཝརལ། ཉཎནདམ། ཛྷཌྷདྷགྷབྷ། ཛཊདགབ། ཁཕཚཋཐ། ཙཌཧཀཔ། ཤཥས། ཨཱདྱནྟཱབྷྱཱམ྄།

ཧ་ཡ་ཝ་ར་ལ། ཉ་ཎ་ན་ད་མ། ཛྷ་ཌྷ་དྷ་གྷ་བྷ། ཛ་ཊ་ད་ག་བ། ཁ་ཕ་ཚ་ཋ་ཐ། ཙ་ཌ་ཧ་ཀ་པ། ཤ་ཥ་ས། ཐོག་མ་དང་མཐའ་མ་དག་གིས་སོ། །

 

हसा व्यञ्जनानि।।

ཧསཱ བྱཉྫནཱནི།

ཧ་ས་གསལ་བྱེད་རྣམས་སོ། །

 

स्वरहीनं व्यञ्जनम्।।

སྭརཧཱིནཾ བྱཉྫནམ྄།

དབྱངས་ཉམས་པ་གསལ་བྱེད་དོ། །

 

कार्यायेत्।।

ཀཱརྱཱཡེཏ྄།

ཨིཏ྄་བྱ་བའི་ཆེད་དུའོ། །

 

यस्येतसंज्ञा तस्य लोपः।।

ཡསྱེཏསཾཛྙཱ ཏསྱ ལོཔཿ།

གང་ཞིག་ཨིཏ྄འི་མིང་ཅན་དེ་ནི་དབྱིའོ། །

 

वर्णादर्शनं लोपः।।

བརྞཱདརྴནཾ ལོཔཿ།།

ཡི་གེ་མི་མཐོང་བ་ཕྱིས་པའོ། །

 

वर्णविरोधो लोपश्।।

བརྞབིརོདྷོ ལོཔཤ྄།

ཡི་གེ་རྣམ་པར་འགོག་པ་ནི་དབྱི་བ་ཙམ་མོ། །

 

मित्रवदागमः।

མིཏྲབདཱགམཿ།

གཉེན་དང་འདྲ་བ་ནི་ཨཱ་ག་མའོ། །

 

शत्रुवदादेशः।।

ཤཏྲུབདཱདེཤཿ།

དགྲ་དང་འདྲ་བ་ནི་ཀུན་ནས་བསྒྱུར་བའོ། །

 

स्वरानन्तरिता हसाः संयोगः।।

སྭརཱནནྟརིཏཱ ཧསཱཿ སཾཡོགཿ།

དབྱངས་བར་ན་མེད་པའི་ཧ་ས་རྣམས་ནི་ཡང་དག་པར་སྦྱོར་བའོ། །

 

कुचुटुतुपु वर्गाः।।

ཀུཙུཊུཏུཔུ བརྒཱཿ།

ཀུ་ཙུ་ཊུ་ཏུ་པུ་སྡེ་པ་རྣམས་སོ། །

 

अरेदोन्नामिनो गुणः।।

ཨརེདོནྣཱམིནོ གུཎཿ།

ཨར་ཨེཏ྄་ཨོཏ྄་ནཱ་མིའི་ཡོན་ཏན་ནོ། །

 

आरैऔ वृद्धिः।।

ཨཱརཻཨཽབྲྀདྡྷིཿ།

ཨཱ་ཨཱར྄་ཨེ་ཨཽ་འཕེལ་བའོ། །

 

अन्त्यस्वरादिष्टिः।।

ཨནྟྱསྭརཱདིཥྚིཿ།

མཐའི་དབྱངས་ལ་སོགས་པ་ཊིའོ། །

 

अन्त्यात्पूर्व उपद्धा।।

ཨནྟྱཱཏྤཱུརྦ ཨུཔདྷཱ།

མཐའ་ལས་སྔོན་མ་ཨུ་པ་དྷཱའོ། །

 

असंयोगादिपरो ह्रस्वो लघुः।।

ཨསཾཡོགཱདིཔརོ ཧྲསྭོ ལགྷུཿ།

ཕ་རོལ་ཏུ་ཡང་དག་པར་སྦྱོར་བ་སོགས་མེད་པའི་ཐུང་དུ་ནི་ཡང་བའོ། །

 

इति संज्ञाप्रकरणम्।।१।।

ཞེས་པ་བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་མདོ་ལས་མིང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་རྫོགས་སོ།། །།

 

དབྱངས་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར།

स्वरसन्धिः।

 

इ यं स्वरे।।

ཨི ཡཾ སྭརེ།

དབྱངས་ལ་ཨི་ཡ྄འོ། །

 

हसेऽर्ह्हसः।।

ཧསེ྅རྷ྄ཧསཿས།

ཧ་ས་ལས་ར་ཧ་མ་ཡིན་པའི་ཧ་ས་རྣམས་སོ། །

 

झभे जवाः।।

ཛྷབྷེ ཛབཱཿ།

ཛྷ་བྷ་ལ་ཛ་བ་རྣམས་སོ། །

 

स्वरहीनं परेण संयोज्यम्।

སྭརཧཱིནཾ པརེཎ སཾཡོཛྱམ྄།

དབྱངས་ཀྱིས་དམན་པ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཡང་དག་པར་སྦྱོར་རོ། །

 

राद्यपो द्विः।।

རཱདྱཔོ དྭིཿ།

ར྄་ལས་ཡ྄་ཡང་གཉིས་སོ། །

 

उ वम्।।

ཨུ ཝམ྄།

ཨུ་ཝ྄འོ། །

 

ऋ रम्।

རྀ རམ྄།

རྀ་ར྄འོ། །

 

लृ लम्।।

ལྀ ལམ྄།

ལྀ་ལ྄འོ། །

 

ए अय्।।

ཨེ ཨཡ྄།

ཨེ་ཨཡ྄འོ། །

 

ओ अव्‌।।

ཨོ ཨབ྄།

ཨོ་ཨབ྄འོ། །

 

न व्यञ्जने स्वाः सन्धेयाः।।

ན བྱཉྫནེ སྭརཱཿ སནྡྷེཡཱཿ།

གསལ་བྱེད་ལ་དབྱངས་མཚམས་སྦྱོར་བ་མ་ཡིན་ནོ། །

 

ऐ आय्।।

ཨཻ ཨཱཡ྄།

ཨཻ་ཨཱཡ྄འོ། །

 

औ आव्‌।।

ཨཽ ཨཱབ྄།

ཨཽ་ཨཱབ྄འོ། །

 

य्वोर्लोपश् वा पदान्ते।।

ཡྭོརློཔཤ྄ བཱ པདཱནྟེ།

ཚིག་མཐའི་ཡ྄་བ྄་དག་ཡང་ན་དབྱིའོ། །

 

एदोतोऽतः।।

ཨེདོཏོ྅ཏཿ།

ཨེཏ྄་ཨོཏ྄་དག་ལས་ཨཏ྄འོ། །

 

सवर्णे दीर्घः सह।।

སབརྞེ དཱིརྒྷཿ སཧ།

འདྲ་བའི་ཡི་གེ་འདུས་པ་ལ་རིང་བོའོ། །

 

अ इ ए।।

ཨ ཨི ཨེ།

ཨ་ཨི་ལ་ཨེའོ། །

 

उ ओ।।

ཨུ ཨོ།

ཨུ་ལ་ཨོའོ། །

 

ऋ अर्‌।।

རྀ ཨར྄།

རྀ་ཨར྄འོ། །

 

क्वचिदार्।।

ཀྭཙིདཱར྄།

ལ་ལར་ཨཱར྄འོ། །

 

लृ अल्।

ལྀ ཨལ྄།

ལྀ་ཨལ྄འོ།

 

ए ऐ ऐ।।

ཨེ ཨཻ ཨཻ།

ཨེ་དང་ཨཻ་ལ་ཨཻའོ། །

 

ओ औ औ।।

ཨོ ཨཽ ཨཽ།

ཨོ་དང་ཨཽ་ལ་ཨཽའོ། །

 

ओष्ठोत्वोर्वौ।।

ཨོཥྛོཏྭོརྦཽ།

ཨོཥྛ་དང་ཨོ་ཏུའི་ཨོ་ཡང་ནའོ། །

 

इति स्वरसन्धिः।।३।।

ཞེས་པ་བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་མདོ་ལས་དབྱངས་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར་རྫོགས་སོ།། །།

 

རང་བཞིན་དུ་གནས་པའི་མཚམས་སྦྱོར།

प्रकृतिभावः

नामी।।

ནཱམཱི།

ཨ་མཱིའི་ལས་མ་ཡིན་ནོ། །

 

य्वे द्वित्वे।।

ཡྭེ དྭིཏྭེ།

ཨཱི་ཨཱུ་ཨེ་གཉིས་ཉིད་ལས་སོ། །

 

औ निपातः।।

ཨཽ ནིཔཱཏཿ།

ཨ་ཨོ་ནི་པཱ་ཏའོ། །

 

प्लुतः।

པླུཏཿ།

པླུ་ཏའོ། །

 

दूरादाह्वाने च टेः प्लुतः।।

དཱུརཱདཱཧྭཱནེ ཙ ཊེཿ པླུཏཿ།

རྒྱང་རིང་བོར་འབོད་པའི་ཊི་ལ་པླུ་ཏའོ། །

इति प्रकृतिभावः।४।।

ཞེས་པ་བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་མདོ་ལས་རང་བཞིན་དུ་གནས་པའི་མཚམས་སྦྱོར་རྫོགས་སོ།། །།

 

གསལ་བྱེད་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར།

व्यंजनसन्धिः।

 

चपा अबे जबाः।।

ཙཔཱ ཨབེ ཛབཱཿ།

ཙཔ་ལས་ཨ་བ་ལ་ཛ་བའོ། །

 

ञमे ञमा वा।।

ཉམེ ཉམཱ བཱ།

ཉ་མ་ལ་ཉ་མ་ཡང་ནའོ། །

 

चपाच्छः शः।।

ཙཔཱཙྪཿ ཤཿ།

ཙ་པ་ལས་ཤ་ནི་ཚའོ། །

 

हो झभाः।।

ཧོ ཛྷབྷཱཿ།

ཧའི་ཛྷ་བྷ་རྣམས་སོ། །

 

स्तोः श्चुभिः श्चुः।।

སྟོཿ ཤྩུབྷིཿ ཤྩུཿ།

ས་ཏུའི་ཤ་ཙུ་རྣམས་ལ་ཤ་ཙུའོ། །

 

न शात्।।

ན ཤཱཏ྄།

ཤ་ལས་མ་ཡིན་ནོ། །

 

ष्टुभिः ष्टुः।।

ཥྚུབྷིཿ ཥྚུཿ།

ཥྚུ་རྣམས་ཀྱིས་ཥྚུའོ། །

 

तोर्लि लः।।

ཏོརླི ལཿ།

ཏུའི་ལ་ལ་ལའོ། །

 

अन्तस्था द्विप्रभेदाः।।

ཨནྟསྠཱ དྭིཔྲབྷེདཱཿ།

མཐར་གནས་ལ་གཉིས་སུ་དབྱེའོ། །

 

न षि।।

ན ཥི།

ཥ་ལ་མ་ཡིན་ནོ། །

 

टोरन्त्यात्।।

ཊོརནྟྱཱཏ྄།

མཐའི་ཊུ་ལས་སོ། །

 

नः सक् छते।।

ནཿ སཀ྄ ཚཏེ།

ན྄་ལས་ཚ་ཏ་ལ་སཀ྄འོ། །

 

शे चग्वा।।

ཤེ ཙགྭཱ།

ཤ་ལས་ཙཀ྄་ཡང་ནའོ། །

 

ङ्ण्नो ह्रस्वाद् द्विः स्वरे।।

ངྞནོ ཧྲསྭཱད྄ དྭིཿ སྭརེ།

ཐུང་ངུ་ལས་ང྄་ཎ྄་ན྄་དབྱངས་ལ་གཉིས་སོ། །

 

छः।।

ཚཿ།

ཚ་ཡིའོ། །

 

खसे चपा झसानाम्।।

ཁསེ ཙཔཱ ཛྷསཱནཱམ྄།

ཁ་ས་ལ་ཛྷ་ས་རྣམས་ཀྱི་ཙ་པའོ། །

 

मोऽनुस्वारः।।

མོ྅ནུསྭཱརཿ།

མ་ནི་རྗེས་སུ་ང་རོའོ། །

 

नश्चापदान्ते झसे।।

ནཤྩཱཔདཱནྟེ ཛྷསེ།

ཚིག་མཐའ་དང་ཛྷ་ས་རྣམས་ལ་ཡང་ནའོ། །

 

मः स्वरे।।

མཿ སྭརེ།

དབྱངས་ལ་མ྄འོ།།

 

ञमा यपेस्य वा।।

ཉམཱ ཡཔེསྱ བཱ།

ཡ་པ་ལ་ཉ་མ་ཡང་ནའོ། །

 

यवलपरे यवला वा।।

ཡབལཔརེ ཡབལཱ བཱ།

ཡ་བ་ལ་ཕ་རོལ་ཡ་བ་ལ་ཡང་ནའོ། །

 

ꣳछन्दसि।।

ཛྷཱིཾཚནྡསི།

ཛྙཱིཾ་སྡེབ་སྦྱོར་ལའོ། །

 

इति व्यञ्जनसन्धिः।।५।।

ཞེས་པ་བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་མདོ་ལས་གསལ་བྱེད་མཚམས་སྦྱོར་རྣམས་རྫོགས་སོ།། །།

  

རྣམ་བཅད་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར།

विसर्गसन्धिः।

विसर्जनीयस्य सः।।

བིསརྫནཱིཡསྱ སཿ།

རྣམ་པར་གཅད་བྱའི་ས྄འོ། །

 

शषसे वा।।

ཤཥསེ བཱ།

ཤ་ཥ་ས་ལ་ཡང་ནའོ། །

 

कुप्वोःᳲकᳲपौ वा।।
ཀུཔྭོཿཀཔཽབཱ།

ཀུ་པུ་དག་ལ་ྈྐ་ྉྤ་དག་ཡང་ནའོ།

 

वाचस्पत्यादयः।। 
བཱཙསྤཏྱཱདཡཿ། 

བཱ་ཙའི་པ་ཏི་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ལའོ། །

 

अह्नो रोऽरात्रिषु।।

ཨཧྣོ རོ྅རཱཏྲིཥུ།

ཨ་ཧན྄འི་རཱ་ཏྲི་མ་ཡིན་པ་ལ་ར྄འོ། །

 

अतोऽत्युः।।

ཨཏོ྅ཏྱུཿ།

ཨ་ལས་ཨ་ལ་ཨུའོ། །

 

हबे।।

ཧབེ།

ཧ་བ་ལའོ། །

 

आदबे लोपश्।।

ཨཱདབེ ལོཔཤ྄།

ཨཱ་ལས་ཨ་བ་ལ་དབྱིའོ། །

 

स्वरे यत्त्वं वा।।

སྭརེ ཡཏྟྭཾ བཱ།

དབྱངས་ལས་ཡ྄་ཉིད་ཡང་ནའོ། །

 

भोसः।।

བྷོསཿ།

བྷོས྄་ལས་སོ། །

 

नामिनो रः।।

ནཱམིནོ རཿ།

ནཱ་མི་ལས་ར྄འོ། །

 

उषसो रो बुधे।।

ཨུཥསོ རོ བུདྷེ།

ཨུ་ཥས྄འི་བུདྡྷ་ལ་ར྄འོ། །

 

रेफप्रकृतिकस्य खपे वा।।

རེཕཔྲཀྲྀཏིཀསྱ ཁཔེ བཱ།

རེ་ཕའི་རང་བཞིན་ཅན་ནི་ཁ་པ་ལ་ཡང་ནའོ། །

 

रः।।

རཿ།

ར་ལས་སོ། །

 

रि लोपो दीर्घश्च।।

རི ལོཔོ དཱིརྒྷཤྩ།
ར་ལ་དབྱི་སྟེ་རིང་བོ་ཡང་ངོ་། །

 

सैषाद्धसे।।

སཻཥཱདྡྷསེ།

ས་དང་ཨེ་ཥ་ལས་ཧ་ས་ལའོ། །

 

इति विसर्गसन्धिः६।।
ཞེས་པ་བརྡ་སྤྲོད་པ་དབྱངས་ཅན་གྱི་མདོ་ལས་རྣམ་པར་བཅད་བྱའི་མཚམས་སྦྱོར་ཏེ་མཚམས་སྦྱོར་ལྔ་བ་རྫོགས་སོ།། །།

ཟླ་བ་གཞོན་ནུའམ་སི་ནཱི་བཱ་ལཱིའམ་རྡོ་རྗེ་སྐྱབས་ཀྱིས་ཞུས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་《སྒྲ་མདོ་ཆེན་པོ་བཞིའི་སཾ་བོད་ཤན་སྦྱར》ལས་ཁོལ་དུ་ཕྱུང་བ་བརྡ་སྤྲོད་སྨ་བ་ཀུན་གྱི་མིག་ཏུ་གྱུར་ཅིག