#འགྱུར་ཁྱད། (གུང་འགྱུར་དང་རྨེ་འགྱུར་དང་རྡོ་འགྱུར་གྱི་ཁྱད)
ཐང་གི་བཙུན་པ་ཞོན་ཙང་(༦༠༠?-༦༦༤)མཆོག་གིས་མཛད་པའི་ཏ་ཐང་ཞི་ཡུས་ཅིས་(大唐西域記)བྱ་བ་ཐང་གི་ནུབ་ལྗོངས་ཟིན་ཐོ་འདི་སྤྱི་ལོ་༦༤༦ལོ་སྟེ་དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་མཛད། དེ་ནི་ཡིད་ཆེས་འཕེར་ཞིང་སྒྲོ་སྐུར་དང་བྲལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཟིན་ཐོ་ཞིག་ཏུ་བརྩི་ལ། ཁོང་སྐུ་མ་འདས་སྔོན་འབྲིར་མཛད་ཡོད་པ་དེས་རྒྱ་གར་གྱི་བྱུང་རབས་སྔ་མ་ཁག་རྟོགས་པར་ཧ་ཅང་ཕན་རླབས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་ཤར་ནུབ་མཁས་པ་ཁག་ཁ་གཅིག་གྲགས་དང་། དེ་བཞིན་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་ནང་བའི་གནས་ཤུལ་གྲགས་ཅན་ཡུན་རིང་སའི་འོག་ཏུ་ནུབ་པ་ཁག་ཀྱང་ཐང་སིན་ལམ་ཡིག་གཞིར་བཟུང་བསྔོགས་པས་རྙེད་སོན་བྱུང་ཡོད།
 |
| པཱ་ཎི་ནི། |
“烏鐸迦漢荼城西北行二十餘里，至娑羅睹邏邑，是制《聲明論》波你尼仙本生處也。遂古之初，文字繁廣，時經劫壞，世界空虛，長壽諸天，降靈導俗，由是之故，文籍生焉。自時厥後，其源泛濫。梵王、天帝作則隨時，異道諸仙各制文字。人相祖述，競習所傳，學者虛功，難用詳究。人壽百歲之時，有波你尼仙，生知博物，湣時澆薄，欲削浮偽，刪定繁猥，遊方問道，遇自在天，遂申述作之志。自在天曰：「盛矣哉！吾當祐汝。」仙人受教而退，於是研精覃思，捃摭群言，作為字書，備有千頌，頌三十二言矣。究極今古，總括文言，封以進上。王甚珍異，下令國中，普使傳習，有誦通利，賞千斤錢。所以師資傳授，盛行當世。故此邑中諸婆羅門碩學高才，博物強識。”
#玄奘：大唐西域記，881页。
༈ གྲོང་ཁྱེར་དེའི་ནུབ་བྱང་མཚམས་སུ་རྒྱང་གྲག་ཉི་ཤུའི་སྐོར་ན་བ་ར་ཏུ་རའི་[ཤཱ་ལཱ་ཏུ་རའི་(娑羅睹邏邑)] ལྗོངས་སྟེ། འདི་ནི་བྲམ་ཟེ་པ་ཎིའི་འཁྲུངས་ཡུལ་སྟེ། བྲམ་ཟེ་པ་ཎི་ཞེས་བྱ་བ་བསྐལ་པ་དང་པོའི་དུས་ལྷ་ཚངས་པ་དེར་བྱོན་ཏེ་སྔོན་གྱི་དྲང་སྲོང་རྣམས་ལ་སྨྲ་བའི་བསྟན་བཅོས་བཤད་པས་དེར་གནས་པའི་སྐྱེ་བོ་ཕལ་ཆེར་སྒྲ་རིག་ལ་དགའ་བ་དང་སྦྱངས་པ་མང་ངོ་། །རེ་ཞིག་ན་སྒྲ་ནུབ་ནས་ཧོར་ཁོངས་སུ་ལུས་པ་ལ་ལོ་བརྒྱ་བའི་དུས་སུ་བྲམ་ཟེ་པ་ཎི་སྐྱེས་ནས་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་བསྒྲུབ་པས་འགྲུབ་སྟེ་ཞལ་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་། དབང་ཕྱུག་གིས་སྨྲ་བའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ས་བོན་བསྩལ། ཊིཀྐ་བརྩོམ་ཞིག་ཅེས་ལུང་བསྟན་ལྟར་བརྩམས་པས་ཚིག་རྐང་བཞི་དེར་ཡི་གེ་སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་རེ་ཡོད་པའི་ཤླཽ་ཀ་སྟོང་ཚང་བ་ཞིག་མཛད་དོ། །དེའི་གདུང་འཛིན་བྲམ་ཟེ་སྒྲ་ལ་མཁས་པ་མང་པོ་བྱུང་ཞིང་འབྱུང་བར་འགྱུར་བཞིན་པ་དང་ད་དུང་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར་བར་སྣང་ངོ་།།”
#གུང་མགོན་པོ་སྐྱབས། (༢༠༠༦ ཤ༥)
 |
| ཞོན་ཙང་གི་ལམ་ཐིག སིན་ཐན་སིན། ༢༠༠༦ |
“ཨུད྄ཀ་ཁནྜའི་གྲོང་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ལེ་དབར་ཉི་ཤུ་ལྷག་སོང་བས་ཤ་ལཱ་ཏུ་རའི་གྲོང་བརྡལ་ལོ། །དེ་ནི་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་མཛད་པ་པོ་དྲང་སྲོང་པཱ་ཎི་ནི་འཁྲུངས་པའི་གནས་ཡིན། བསྐལ་བ་ཐོག་མའི་དུས་མི་མཇེད་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་པོ་འདིར་ཡི་གེའི་རིགས་མང་ཞིང་རྙོགས་ལ་དུས་ཀྱི་འཕེལ་འགྲིབ་ཁྲོད་དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་རྒུད་པའི་ཚེ། སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་གྱི་ལྷའི་ཚོགས་མི་ཡུལ་དུ་བྱོན་ནས་འཇིག་རྟེན་མི་རྣམས་འདྲེན་པའི་དུས་སུ་སྐད་དང་ཡི་གེ་བྱུང་བ་ཡན་ལག་དུ་མར་གྱེས། རིམ་པར་ཚངས་པ་དང་བརྒྱ་བྱིན་གྱིས་སྐབས་དེའི་ཡུལ་དུས་ལ་གཞིགས་ཏེ་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་སྲོལ་གཏན་ལ་ཕབ། དེ་མུར་ཕྱི་རོལ་པའི་སྟོན་པ་དག་གིས་རང་རང་གི་ཡི་གེ་གསར་དུ་བཟོས་པ་དེ་དག་ལུ་གུ་རྒྱུད་དུ་སྤེལ་ཡང་བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་རིགས་ལམ་རྣམ་དག་ཤིན་ཏུ་རྟོགས་དཀའ་བའི་གནས་སུ་ལུས། ཕྱིས་ཚེ་ལོ་བརྒྱ་པའི་སྐབས་དྲང་སྲོང་པཱ་ཎི་ནི་ཞེས་བྱ་བ་ཆུང་དུས་ནས་བློ་དང་རིག་པ་རྣོ་ཞིང་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཆོས་ཀུན་ལ་ཐོགས་པ་མེད་པ་ཞིག་བྱུང་བ་དེས་མི་ཡུལ་ན་ཡོད་པའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་སྐད་དང་རིག་པ་སྤྱིར་བཏང་བ་མང་ཞིང་སླ་བས་ཡིད་འབྱུང་སྟེ་ཡུལ་ཁམས་གང་སར་མྱུལ་བ་ལས་ལྷ་ཆེན་དབང་ཕྱུག་དང་མཇལ་ཏེ་རྒྱུ་མཚན་ཇི་བཞིན་ཞུས། ལྷ་ཆེན་པོས་ལེགས་སོ་ངས་ཁྱོད་ལ་བྱིན་གྱིས་བརླབས་ངེས་ཞེས་ལུང་བསྟན་པ་ན་བྲམ་ཟེ་པཱ་ཎི་ནི་རང་གནས་སུ་ཞིབ་ཏུ་བསམས་ནས་བརྟུན་པ་བསྐྱེད་དེ་ཡུལ་དུ་མའི་སྐད་དང་ཐ་སྙད་བསྡུར་ཞིང་ཡི་གེར་ཕབ་པའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་སྔ་དེང་ཡིག་སྲོལ་ཟུང་དུ་སྦྲེལ་བ་ཁྱོན་ཤོ་ལོ་ཀ་ཆིག་སྟོང་ཡོད་པ། ཤོ་ལོ་ཀ་རེར་ཡིག་འབྲུ་སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་མངའ་བ་ཞིག་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་པོའི་སྤྱན་སྔར་བསྟར། རྒྱལ་པོ་རབ་ཏུ་དགྱེས་ནས་བཀའ་ཕབ་སྟེ་ཆབ་འབངས་སུ་ཞིག་གིས་བསྟན་བཅོས་དེ་ཉིད་ཚེགས་མེད་ངག་ནས་འདོན་ནུས་ན་གསེར་ཞོ་ཆིག་སྟོང་ཐམ་པ་བདག་རྐྱེན་དུ་གནང་རྒྱུའི་གཏམ་བསྒྲགས་པར་མཛད། དེ་ལྟར་དགེ་སློབ་རིམ་པར་བརྒྱུད་དེ་བསྟན་བཅོས་དེ་ཤིན་ཏུ་དར་ཆེ་བར་གྱུར་པས་གྲོང་གི་དབུས་ན་བློ་རིག་བཀྲ་ལ་ཤེས་བྱར་མཁས་པའི་བྲམ་ཟེ་ཧ་ཅང་མང་པོ་བྱུང་།”
#རྨེ་རུ། (༢༠༡༨ ཤ༨༧-༨)
 |
| ཞོན་ཙང་གི་ལམ་ཐིག ཝི་ཁི། |
“ཨུཌ་ཁཎྜའི་གྲོང་ནས་ནུབ་བྱང་ཕྱོགས་སུ་ལེ་དབར་ཉི་ཤུ་ལྷག་སོང་ན་ཤཱ་ལཱ་ཏུ་རའི་ཡུལ་ཡོད་ཅིང་། དེ་སྒྲའི་གཞུང་མཛད་པོ་པཱ་ཎི་ནིའི་འཁྲུངས་ཡུལ་ལོ། ། སྔོན་བྱུང་བ་འདས་པའི་དུས་ཡི་གེ་ཤིན་ཏུ་དར་མོད། འཇིག་པའི་བསྐལ་བ་བརྒྱུད་པས་རིམ་གྱིས་རྒུད་དེ་སྟོང་བར་གྱུར་བའི་ཚེ། འཆི་མེད་ལྷ་རྣམས་མི་ཡུལ་དུ་འཕོས་པར་བརྟེན་ཡི་གེ་དང་བསྟན་བཅོས་དར་བར་མཛད་པ་དུ་མར་གྱེས་པ་ན། སླད་མར་ཚངས་པ་དང་ལྷའི་དབང་བོས་རྗེས་སུ་བསྟན་པར་མཛད་མོད། སྟོན་པ་སོ་སོས་ཡི་གེ་ལོགས་སུ་མཛད་ཅིང་། གཞུང་སྤེལ་བས་སློབ་པ་རྣམས་ལོབས་དཀའ་བར་གྱུར་རོ། །
སླད་ཀྱིས་ཚེ་ལོ་བརྒྱ་བའི་ཚེ། སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཆེ་བ་བྲམ་ཟེ་པཱ་ཎི་ནི་བྱ་བ་བྱོན་ཞིང་། སྦྱང་བ་ཆུང་བ་རྣམས་ལ་ཐུགས་མུག་སྟེ་སྒྲའི་རྙོག་མ་དྲུངས་ནས་འབྱིན་པར་འདོད་དེ། ཕྱོགས་བཞིར་རྨེད་ཅིང་བྱོན་པ་དབང་ཕྱུག་གི་ཞལ་གཟིགས་ཅིང་ལྷའི་བཞིན་གཞུང་བརྩམ་པར་འཚལ་བ་ན། ལྷས་ལེགས་ཀྱིས་བདག་གནང་ངོ་ཞེས་གནང་བ་ཐོབ་ཅིང་ལོག་གོ ། དེ་ནས་ལེགས་པར་དགོངས་ཤིང་ཚིགས་བཅད་རེར་ཡིག་འབྲུ་སོ་གཉིས་རེ་ཅན་གྱི་ཤོ་ལོ་ཀ་ཆིག་སྟོང་ཡོད་པ་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་མ་འདས་གཉིས་ཀའི་ལུགས་མ་ལུས་པར་ལེགས་པར་བརྟག་པའི་གཞུང་མཛད་དེ་རྒྱ་དང་བཅས་གོང་ལ་ཕུལ་བར། རྒྱལ་བོས་ལེགས་པར་བཀུར་ཏེ་ཡོངས་ལ་ལེགས་པར་སློབས་ཤིག་པའི་བཀའ་བསྒྲགས་ཤིང་སུས་བློར་ངེས་ན་གསེར་སྲང་ཆིག་སྟོང་གི་སྐྱེས་གྱ་ནོན་པ་ཡོད་པར་བསྩལ་ལོ། ། དེ་ལྟར་བླ་སློབ་བརྒྱུད་དེ་གཞུང་འདི་ཤིན་ཏུ་དར་བར་གྱུར་བས། གྲོང་དེའི་བྲམ་ཟེ་ཐམས་ཅད་ཤེས་རབ་ཀྱི་རྩལ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ལ་མཁས་ཤིང་དྲན་པ་རབ་ཏུ་བརྟན་པར་གྱུར་རོ། །”
#ཟླབཞོནུ (༢༠༢༢)
