ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱི་ཡི་གེ་ན་ག་རེའི་[གིར་ནཱར་གྱི་]བྲག་ངོས་ལ་བརྐོས་པ་བྱ་བར་དཔྱད་པ།
 |
| བྷ་ར་བྷ་རའི་ཕུག་པ། |
ཟླ་བ་གཞོན་ནུ།
རྩོམ་འདིར་གཙོ་བོར་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་མཆོག་གི་རྒྱལ་ཁམས་རིག་པས་བསྐོར་བའི་གཏམ་རྒྱུད་གསེར་གྱི་ཐང་མའི་ལེའུ་བཅུ་བ། ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱི་ཡི་གེ་ན་ག་རེའི་[གིར་ནཱར་གྱི་]བྲག་ངོས་ལ་བརྐོས་པ་ཞེས་པ་དེ་ཉིད་ལ་མཆན་བུ་དང་བཅས་ཏེ། ཁོང་གིས་དཀའ་ཚེགས་ཆེན་པོ་དང་བཅས་ཏེ་བཀོད་པར་གསུངས་པའི་བྲག་བརྐོས་དེའི་བོད་འགྱུར་ལ་སྣོན་མའི་ཚུལ་དུ་བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ་དེ་དག་དང་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ། དེ་བཞིན་བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ་དེ་དག་དཀྱུས་སུ་བཀོད་དེ། སྤྱིར་མཁས་དབང་གང་ཉིད་ལ་དྲིན་གཟོའི་ཚུལ་དུ་དང་། དམིགས་ཀྱིས་དེང་གི་ཀློག་མཁན་རྣམས་དང་དོན་གཉེར་ཅན་དག་གི་མིག་གི་དགའ་སྟོན་སླད་དུ་ཞིབ་ཏུ་བསྟར་བར་འདོད་དོ། །
གཞུང་ལ་མ་ཞུགས་སྔོན། ཨ་ཤོ་ཀའི་བྲག་བརྐོས་དང་རྡོ་རིང་སོགས་ཀྱི་ཡི་གེ་དང་འབྲེལ་ཏེ། རྒྱལ་བོ་ཨ་ཤོ་ཀ་ཁོང་ཉིད་དང་ཁོང་གི་རྒྱལ་སྲིད་བཞེས་སྐབས་ཀྱི་ཡིག་རིགས་གྲགས་ཅན་བྲཱཧྨཱི་ཚངས་པའི་ཡི་གེ་དང་། ཁརོཥྛཱི་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་སྐོར་རགས་ཙམ་བཤད་འདོད་དོ། །
དེ་ཡང་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་(ང༣༠༤~༢༣༢)ནི་དུས་ནམ་ཞིག་བྱོན་མིན་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ཏུ་མི་གསལ་ཡང་། ཁོང་གི་བརྐོས་ཡིག་དེ་དག་ལས་ཁོང་དང་དུས་མཉམ་པའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་རྒྱལ་བོ་དུ་མའི་སྐོར་འཁོད་པ་དཔེར་ན། ཡོ་ན་རཱ་ཛ་ཨནྟི་ཡོ་ཀ (ང༢༦༡-༢༤༦)(Antiochu II – Theos of Syria) དང་། ཏོ་ར་མ་ན་(ང༢༨༥-༢༡༧) (Ptolemy II – Philadelphos of Egypt) དང་། ཨནྟེ་ཀི་ན་(ང༢༧༧-༢༣༩) (Antigonus Gonnats of Macedonia) དང་། མ་ག་(ང༢༨༢-༢༥༨)(Magas of Kyrene in North Africa) དང་། སི་ཀནྡར་(ང༢༧༢-༢༤༢) (Alexander II of Epirus)སོགས་ཀྱི་མཚན་ཐོན་པ་བརྟེན་ནས། ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཁོང་ནི་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་བཞི་བའི་མཇུག་ནས་དུས་རབས་གསུམ་པའི་སྟོད་དུ་བྱོན་པར་བཞེད་[1]པ་ཡིན་ནོ། །
དེ་ཡང་ཚངས་པའི་ཡི་གེར་གྲགས་པ་འདི་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་བའི་ནང་སྐྱེས་པའི་ཕི༹་རོ་ཟ༹་ཤཱ་ཏུག་ལག་(༡༣༥༡-༡༣༨༨)གིས་ཀློག་ཐབས་བྱས་མྱོང་སྟེ། སྤྱི་ལོ་༡༣༥༦ལོར། ཁོས་ཏོ་པྲ་དང་མཱི་རུ་ཏ་ནས་ཨ་ཤོ་ཀའི་རྡོ་རིང་གཉིས་ལྡི་ལིར་དབོར་འོངས་ཤིང་། ལེགས་སྦྱར་ལ་མཁས་པའི་པཎྜི་ཏ་དུ་མ་བཀུག་སྟེ་ཀློག་ཏུ་བཅུག་ནའང་། སུས་ཀྱང་མ་ཁྲོལ། དེ་ནས་བརྒྱ་ཕྲག་གཉིས་ཙམ་གྱི་རྗེས་རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ་ཆེན་པོ་དང་ཡང་རགས་ཙམ་དུས་མཉམ་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་མོ་གྷལ་བཙན་རྒྱལ་ཨག་བྷར་(༡༥༥༦-༡༦༠༥)གྱིས་ཀྱང་མཚར་སྣང་དང་བཅས་ཏེ་དེའི་སྟེང་གི་ཡི་གེ་བཀླགས་ཆེད་བཀོད་པ་འདྲ་མིན་འཐེན་ཡང་བཀླག་ནུས་པར་མ་གྱུར་རོ། །
དེ་ཡང་ཚན་རིག་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཞིབ་འཇུག་ནི། བྷང་གལ་གྱི་ཨེ་ཤི་ཡའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཁང་བྱ་བ་སྤྱི་ལོ་༡༧༨༤ལོར་སཱར་བི་ལིན་འཇོན་སིས་བཙུགས་པ་ནས་བཟུང་གཞི་ནས་དབུ་བརྩམས། ཐོག་དང་བོར་ཆར་ལིས་བིལ་ཁིན་མཆོག་གིས་བྷང་གལ་ཡུལ་གྱི་ལྡི་ན་ཇ་པཱུར་ཟེར་བའི་ས་གནས་སུ་རྙེད་པའི་རྒྱལ་བོ་ནཱ་རཱ་ཡ་ཎ་པཱ་ལའི་(༨༥༤-༩༠༨)བྷ་དལ་རྡོ་རིང་གི་ཡི་གེ་བཀླགས་ཤིང་། ཡང་ལོ་དེ་རང་ལ་པཎྜི་ཏ་ར་དྷ་ཀནྟ་ཤརྨས་རྣམ་གནོན་ལོ་༡༢༢༠(སྤྱི་ལོ་༡༡༦༨)ལ་ལྡི་ལིའི་ཏོ་པྲའི་ཨ་ཤོ་ཀའི་རྡོ་རིང་ངོར་བརྐོས་པར་གསལ་བ། ཡུལ་ཅཱ་ཧ་མཱ་ནའི་རྒྱལ་བོ་བཱི་ཤ་ལ་དེ་བའི་སྐབས་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་གསུམ་བཀླགས་ནུས་པར་གྱུར་ལ། དེ་ནས་ཅང་མ་འགོར་བར་ཧ་རིན་ཏོན་ལགས་ཀྱིས་ན་ག་རྗུ་ན་དང་བྷ་རཱ་བྷར་གྱི་བརྐོས་ཡིག་མཽ་ཁ་རཱིའི་རྒྱལ་བོ་ཨནནྟ་བརྨའི་སྐབས་སུ་བརྐོས་པ་དེ་རྙེད་སོན་བྱུང་ནའང་། ཡིག་རིགས་དེ་གོང་གི་པཱ་ལ་དང་ཅཱ་ཧ་མཱ་ནའི་སྐབས་ཀྱི་ཡི་གེ་ལས་རྙིང་ཤས་ཆེ་བར་ཡོད་པས་ཁོས་བཀླག་མ་ནུས། དེ་ལྟ་ནའང་། ཆར་ལིས་བིལ་ཁིན་ལགས་ཀྱིས་ལོ་ངོ་བཞི་ལྷག་ལ་དཀའ་སྤྱད་འབད་རྩོལ་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ལོ་༡༧༨༩ལོར་གཟོད་ཡིག་རིགས་དེ་ཀློག་ནུས་པར་གྱུར་ལ། ཉམས་མྱོང་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཁོང་གིས་གུཔྟའི་ཡི་གེ་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་ཁྲོལ་བར་གྱུར་རོ། ། སྤྱི་ལོ་༡༨༣༤ལོར། དམག་སྤྱི་ཁྲོ་ཡེར་ལགས་ཀྱིས་ཨ་ལླ་ཧ་བྷ་དའི་རྡོ་རིང་གི་ངོར་བརྐོས་པའི་སྐནྡ་གུཔྟ་སྐེམ་བྱེད་སྦས་པའི་སྐབས་ཀྱི་ཡི་གེའི་ཟུར་འགའ་རེ་ཀློག་ཤེས་ཀྱང་ཆ་ཚང་ཀློག་མ་ནུས། དེ་ནས་མཁས་པ་མཱིལ་ལགས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ་༡༨༣༧ལོར་སྐེམ་བྱེད་སྦས་པའི་བྷི་ཏ་རིའི་རྡོ་རིང་གི་ཡི་གེ་ཡོངས་རྫོགས་ཀློག་ཐུབ་པར་གྱུར།
དེ་ནས་མཐའ་མར་བྲཱཧྨཱི་ཡི་གེ་ཡོངས་རྫོགས་བདེ་བླག་ཏུ་ཀློག་ནུས་མཁན་ནི་འཇེམ་སི་ཕྲིན་སེབ་(༡༧༩༩-༡༨༤༠)མཆོག་ཡིན་ལ། ཁོང་གིས་ལྡི་ལི་དང་། ཀ་ཧཽམ། སཱཉྕི། ཨ་མ་ར་བ་ཏི། གིར་ནཱར་སོགས་ཀྱི་བརྐོས་ཡིག་སོགས་ལེགས་པར་བཀླགས་ཏེ་གུཔྟའི་སྐབས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཆ་ཚང་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་ཁྲོལ་བར་གྱུར་བ་ཡིན་ལ། ཁོང་གི་སྔོན་དུ་ལ་སེན་མཆོག་ནས་སྤྱི་ལོ་༡༨༣༦ལོར་གྷི་ཧིན་རྒྱལ་བོ་ཨ་གྷ་ཐོ་ཁོལ་མཆོག་གི་ཊམ་ཀའི་སྟེང་གི་གྷི་རིག་དང་ཚངས་པའི་ཡི་གེ་གཉིས་ཀྱི་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་དཔྱད་དེ་ཚངས་པའི་ཡི་གེ་འགའ་ཞིག་ཀློག་ཐུབ་པར་གྱུར་ནའང་། ཚངས་པའི་ཡི་གེ་ཆ་ཚང་བདེ་བླག་ཏུ་ཀློག་ཐུབ་པར་གྱུར་མཁན་ནི་དབྱིན་ཇིའི་མཁས་པ་འཇེམ་སི་ཉིད་ཡིན་ནོ། ། ཁོང་གིས་སྤྱི་ལོ་༡༨༣༧ལོར་གཙོ་བོར་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་པའི་སྐབས་ཀྱི་རྡོ་རིང་གི་ཡི་གེ་དག་དང་། ཁྱད་པར་དུ་ཁོང་གིས་སཱཉྕི་ཡུལ་དུ་ཡིག་རྙིང་ཁག་འདྲ་བཤུ་བྱེད་པའི་ཚེ། དེ་ཚང་མའི་མཐར་ཡིག་འབྲུ་འདྲ་བོ་གཉིས་ཡང་དང་བསྐྱར་དུ་བྲིས་འདུག་པར་ཐུགས་སྣང་བྱུང་། རྗེས་ལ་ཡི་གེ་དེ་གཉིས་དཱ་ནཾ་ཞེས་པ་ཡིན་པ་རྟོགས་ཤིང་། བྲཱཧྨཱི་ཡི་གེ་ད་དང་ན་གཉིས་སྔོན་ནས་ཁྲོལ་ཡོད་པས། ཡི་གེ་དེ་གཉིས་ཀྱི་སྔོན་དུ་གང་འབྱུང་བ་དེ་ལ་རྣམ་དབྱེ་དྲུག་པའི་རྐྱེན་ས་[སྶ]སྦྱར་བ་རྟོགས་ནས་སྦྱིན་བདག་གི་མཚན་ཡིན་པར་དཔག་ཅིང་། རིགས་པ་སྤྱད་དེ་ལྡི་ལི་དང་ལཽ་རི་ཡ་སོགས་སུ་ཡོད་པའི་ཨ་ཤོ་ཀའི་ཡི་གེ་བཀླགས་ཤིང་། དེ་དག་ཏུ་དེ་བ་ནཱཾ་པི་ཡ་པི་ཡ་ད་སི་(ལྷ་རྣམས་ཀྱི་དགའ་བོ་མཐོང་ན་དགའ་བ)ཡང་དང་ཡང་དུ་འབྱུང་བ་དེ་ཉིད་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་རང་ཉིད་ཀྱིས་རང་ཉིད་འབོད་སྲོལ་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་ཤིང་། རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ནུབ་བྱང་ཕྱོགས་སུ་རྙེད་པའི་གྷི་རིག་གི་རྒྱལ་བོ་དག་[2]གི་ཊམ་ཀ་དག་ཏུ་གྷི་རིག་དང་ཚངས་པའི་ཡི་གེ་སོགས་ཤན་སྦྱར་དུ་བཀོད་པ་དག་ལ་བློ་གྲོས་ཞིབ་མོས་ལེགས་པར་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་པ་དང་། སྦས་པའི་སྐབས་ཀྱི་བྲཱཧྨཱི་ཡིག་གཟུགས་ལས་དཔེ་ལེན་པ་སོགས་བྱས་ཏེ་དེ་ལྟར་རིམ་གྱིས་ཡིག་ཕྲེང་ཧ་ཅང་མང་ལ་གལ་གནད་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་གིར་ནཱར་གྱི་ཨ་ཤོ་ཀའི་བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ་ཡང་བསྒྱུར་ནུས་པ་སོགས་པ་བྱུང་ཞིང་། དེང་སང་བདག་ཅག་གིས་བྲཱཧྨཱི་ཡི་གེ་ཀློག་ཐུབ་ཅིང་དོན་གོ་བ་ནི་མཁས་པ་འཇེམ་སི་ཕྲིན་སེབ་མཆོག་གི་རྣམ་དཔྱོད་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན་པས། ཁོང་གི་མཛད་རྗེས་ནི་ཅི་བས་ཀྱང་ཆེ་བ་ཡིན་ནོ། །
དེ་ནས་བཟུང་མཁས་པ་མང་བོས་ཡིག་རིགས་འདི་ཉིད་དུ་བྲིས་ཡོད་པའི་རྡོ་རིང་གི་ཡི་གེ་དང་། བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ དེ་བཞིན་སྐུ་འདྲ་དང་ཊམ་ཀ་དག་ཏུ་ཡོད་པ་ཁག་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་། དཔྱད་གླེང་བྱས་ཏེ། སྐབས་དེའི་ལོ་རྒྱུས་དང་སྤྱི་ཚོགས། སྐད་ཡིག་སོགས་ཀྱི་ཚུལ་ལུགས་དཔྱོད་པར་ཕན་ཐོགས་བླ་ལྷག་ཏུ་བྱུང་བ་སྨོས་མ་དགོས་ཤིང་། དགེ་ཆོས་མཆོག་གིས་(གསེར་ཐང་། ༢༤༡-༤༢) “རྒྱལ་བོ་འདིས་ཆོས་ཀྱི་ཡི་གེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་གྲུ་དུ་མར་མཆིས་པ་ལས། ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བྲིས་པ་ལ་འདི་ཉིད་མང་ཤོས་ཡིན་ཞིང་། དོན་འགངས་ཆེན་དུ་མ་ཡང་འདུས། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་བོ་འདིའི་བཀའ་དྲིན་དྲན་པར་བྱ་བའི་སླད་དུ། མཁས་པ་དུ་མ་ལ་འདྲི་རྟོགས་ཀྱིས་དཀའ་ཚེགས་ཆེན་པོ་དང་བཅས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བྲིས་པ་ལགས་”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་དྲན་པའི་སླད་དུ་བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ་འདི་ཁོང་གིས་མཁས་པ་དུ་མ་ལ་བཀའ་འདྲི་སོགས་དགའ་ཚེགས་ཆེན་པོས་བྲིས་ཚུལ་གསལ་བ་ལྟར། ཡིག་རིགས་འདི་དག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་སྔོན་གྱི་མཁས་དབང་རྣམ་དཔྱོད་ཅན། དཔེར་ན། མེསྶ་བྷུར་གྷེས་དང་ཕུ་གྭར། འཇམ་སི་དང་། ཁ་ནིན་ཧམ། སེ་ནཱ། བྷ་ཡུ་ལར། ཧྭེ་ཆ། ཕ༹ླི་ཋ། ཐོམ་མ་སི། ཁརྣ། ལ་སེན། བེ་ནི་སི། བྷུལ་ནར་སོགས་དང་། རྒྱ་གར་མཁས་པ་རཱ་མཱ་བ་ཏཱ་ར་ཤརྨཱ་དང་། བྷཱཎྜཱར་ཀར། རཱདྷཱ་ཀུ་མུད་མུ་ཁརྗི། ཇ་ནཱརྡན་བྷཊྚ་སོགས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་ལ་གུས་བརྩི་དང་གདེང་འཇོག་བྱེད་པ་ཚུལ་མཐུན་གྱི་ཚུལ་ལུགས་སུ་འདོད་ཅིང་། དེ་ཡང་མཁས་དབང་དགེ་ཆོས་མཆོག་གིས་མཁས་དབང་དུ་མ་ལ་འདྲི་རྟོག་གནང་ཚུལ་ཙམ་ལས་མཁས་པ་སུ་དང་སུ་ཡིན་མི་གསལ་བས། དཔྱད་གཞིའི་གནས་སུ་གྱུར་ནའང་། སྤྱིར་ཁ་ནིན་ཧམ་དང་ཧྭེ་ཆ་གཉིས་ཀྱིས་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་སྐབས་ཀྱི་ཡི་གེ་དག་ལ་ཞིབ་འཇུག་མཐིལ་ཕྱིན་གནང་བའི་དཔྱད་དེབ་གཉིས་རིམ་པ་བཞིན་སྤྱི་ལོ་༡༨༩༩ལོ་དང་༡༩༢༥ལོར་དཔར་འདུག་པ། དགེ་ཆོས་མཆོག་གིས་མཇལ་ཡོད་ཀྱང་སྲིད། ཡང་ན་ནི་ར་ཧུ་ལ་དང་རོལ་རིག་སོགས་གང་རུང་ཞིག་ལ་འདྲི་རྨེད་གནང་བ་ཡིན་མཆི།
དེ་ཡང་གོང་ཞུས་མཁས་པ་དེ་དག་ལས་ཁ་ནིན་ཧམ་(༡༨༩༩)དང་ཧྭེ་ཆ་(༡༩༢༥)གཉིས་ཀྱི་ཡིག་རིགས་འདི་དང་འབྲེལ་བའི་དེབ་རྒན་གཉིས་ཀ་སྔོན་མ་ནས་མཇལ་མྱོང་ལ། དེ་དུས་ནས་དགེ་ཆོས་ཀྱི་གསེར་ཐང་གི་བྲག་བརྐོས་ཡི་གེའི་མ་ཡིག་འདི་མཐོང་ནས་མ་ཡིག་རང་དང་བསྟུན་ནས་ཅུང་ཙམ་ཁ་གསལ་བར་བྱས་ན། གསེར་ཐང་གི་འཕྲིན་ལས་ལའང་ཕན་པ་དང་སྐོམ་པ་དག་གི་མཁོ་ཡང་སོད་པར་འགྱུར་རོ་སྙམ་པ་ཞིག་སྔོན་མ་ནས་ཡོད་ཀྱང་། དུས་དང་ལས་བྲེལ་གྱིས་ད་བར་ནར་འགྱངས་སུ་སོང་ངོ་།། བར་སྐབས་རང་གི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཁ་ཕྱོགས་སྔ་མོའི་ཡིག་རིགས་དག་དང་འབྲེལ་བ་དང་གཅིག གཉིས་ནས་ཉེ་བའི་ཆར་རང་ཉིད་དངོས་སུ་གསེར་ཐང་གི་ལེའུ་དེར་(དགེ་ཆོས། ༢༤༢) “ག་ཡ་དང་ཉེ་བའི་བརབྷར་ཞེས་བྱ་བའི་རི་”ཞེས་མགོ་ཙམ་སྨོས་པའི་བྷ་རཱ་བྷ་རའི་ཕུག་པར་དངོས་སུ་བསྐྱོད་དེ་ཞིབ་ལྟ་བྱེད་སྐལ་བྱུང་ཞིང་། འདི་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆ་ལག་ལ་གང་འཚམས་སྣ་འཛོམས་པོ་བྱུང་བ་སོགས་ཞར་གྱི་རྐྱེན་ལ་བརྟེན། གསེར་ཐང་གི་ལེའུ་བཅུ་བའི་ཞབས་བཏགས་མ་འདི་འབྲི་བའི་ལས་སུ་ཞུགས་སོ། །
བྲཱཧྨཱི་དང་ཁརོཥྛཱི་ཡི་གེ་སྤྱིར་བཤད་པ།
བྲཱཧྨཱི་དང་ཁརོཥྛཱི་གཉིས་ཀ་འཕགས་པ་རྒྱ་ཆེར་རོལ་བའི་མདོར་(སྤྱི་ལོ་༢༠༠~༣༠༠)ཡིག་རིགས་དྲུག་ཅུ་རྩ་བཞི་འབྱུང་བ་དག་ལས་མགོ་མ་གཉིས་ཡིན་ལ། སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་ངོ་༣༠༠༠གོང་དུ་བྱུང་བར་གྲག་པའི་ཆུ་མོ་སིནྡྷུའི་རྒྱུད་ཀྱི་ཡི་གེ་(ཧ་ར་པན་གྱི་ཡི་གེ)འདྲ་བ་དེ་དག་ད་སྔ་ཡི་གེ་ཡིན་ཐག་ཆོད་མེད་པས་(ཞིབ་འཇུག་པ་འགས་དེ་ཡི་གེ་མིན་ཐག་བཅད་ཡོད་)ཟུར་དུ་བཞག་ནས་བཤད་ན། བྲཱཧྨཱི་དང་ཁརོཥྛཱི་གཉིས་ནི་རྒྱ་གར་ཡིག་རིགས་ཆེས་རྙིང་ཤོས་གཉིས་ཆགས་ཡོད་པ་ཡིན། ལར་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་དུས་སྐབས་ཀྱི་ཡི་གེ་རྙེད་པ་དག་ལ་སྤྱིར་ཡིག་རིགས་བྲཱཧྨཱི་དང་ཁརོཥྛཱི་དང་གྷི་རིག་དང་ཨ་ར་མེའི་ཡིག་རིགས་བཞི་ག་འབྱུང་ཡང་། དེའི་ནང་གི་མང་ཤོས་བྲཱཧྨཱི་ཡི་གེ་ཆགས་ཡོད་པས། བྲཱཧྨཱི་འདི་ཉིད་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱི་གཞུང་སྤྱོད་ཡི་གེ་ལྟ་བུར་བརྩི་བ་ཡིན་ལ་འཕགས་ཡུལ་གྱི་འབིགས་བྱེད་རི་བོས་འཕྲེད་དུ་བཅད་པའི་བྱང་ཁུལ་དུ་གནས་གཞན་ལས་ཧ་ཅང་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་རྟོགས་ཐུབ། ཡང་མཁས་པ་ཁ་ཅིག་ཁརོཥྛཱི་ནི་བྲཱཧྨཱི་ལས་སྔོན་ལ་བྱུང་ཞིང་། བྲཱཧྨཱི་ནི་ཁརོཥྛཱི་ལ་དཔེ་བལྟས་ནས་བཟོས་པར་བཤད་པའང་ཡོད། སྤྱིར་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་༤༠༠༠ནས་༣༠༠༠བར་དུ་བྱུང་བའི་སུ་མེར་གྱི་གཟེར་གཟུགས་ཡི་གེ་ནི་འདྲ་གཟུགས་ཡི་གེ་ཆེས་ཐོག་མ་དང་། ཕོ༹་ནི་སི་ཡའི་ཡི་གེ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་སྒྲ་སྦྱོར་ཡི་གེ་ཡིག་རིགས་འཐུས་ཚང་ཤོས་ཐོག་མར་ལྟ་བུར་མཁས་པ་ཕལ་མོ་ཆེ་བཞེད་ཅིང་། ཡི་གེ་དེ་ནས་ཨ་ར་མེའི་ཡི་གེ་བྱུང་ཞིང་། དེ་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་ཁརོཥྛཱི་དང་། དེ་བཞིན་དེ་ལ་དཔེ་བལྟས་ནས་བྲཱཧྨཱི་བཟོས་པར་བཤད་པ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་ཕྱོགས་ལ་བལྟས་ན་བདེན་ཁ་ཅུང་ཙམ་ཆེ་བར་འདུག་སྙམ་མོ། ། ཁ་ཅིག་གིས་ཁརོཥྛཱི་ནི་གཡས་ནས་གཡོན་དུ་འབྲི་བས་སེ་མིའི་སྐད་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་བདེན་པར་སྣང་ཡང་། བྲཱཧྨཱི་ནི་གཡས་ནས་གཡོན་དུ་འབྲི་བ་ཡིན་པས་དེ་ཁོ་ནས་ཀྱང་དེ་གཉིས་ཤིན་ཏུ་མི་མཐུན་ཚུལ་བཤད་དེ་བྲཱཧྨཱི་ནི་ཁརོཥྛཱི་ལ་དཔེ་བལྟས་པ་དགག་པར་འདོད་རུང་། ཊམ་ཀ་དུ་མ་ཞིག་ཏུ་བྲཱཧྨཱི་བྲིས་པ་གཡོན་ནས་གཡས་སུ་ཀློག་དགོས་པ་མཐོང་ནས་བཤད་པ་དེ་རང་ལོག་ཏུ་གྱུར་ཞིང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བྲཱཧྨཱི་ཡང་ཐོག་མར་ཁརོཥྛཱི་ལྟར་གཡས་ནས་གཡོན་དུ་འབྲི་བ་ཡིན་ནའང་། རྗེས་སུ་དེ་སྲོལ་བརྗེས་ཏེ་གཡོན་ནས་གཡས་སུ་འབྲི་བའི་སྲོལ་གཏན་ཆགས་སུ་བསྐྱངས་པའི་བཞེད་སྲོལ་དམ་པོར་འཛིན་པའི་མཁས་པའང་ཡོད་དོ།། དེ་བཞིན་གྷི་རིག་གི་ལོ་རྒྱུས་མཁས་པ་མེ་གྷ་སྠན་ནེས་(སྤྱི་ལོ་སྔོན་༣༥༠~༢༩༠)ཨིནྜི་ཀ་ཞེས་པའི་དེབ་ཅིག་བྲིས་པ་དེར་རྨ་བྱའི་རྒྱལ་རྒྱུད་ཀྱི་མགོར་རྒྱ་གར་ལ་ཡི་གེ་མེད་ཚུལ་འཁོད་པ་སོགས་ལས་བྲཱཧྨཱི་འདི་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱི་སྐབས་སམ་ཡབ་མེས་ཀྱི་རིང་ལ་དར་བར་ཚོད་དཔག་བྱེད་ནའང་། ཉེ་བའི་ཆར་ཤྲཱི་ལངྐ་དང་ཏ་མིལ་ན་ཌུ་ཕྱོགས་སུའང་བྲཱཧྨཱི་ཡི་གེ་རྙེད་པ་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་ལྔ་བ་ནས་དྲུག་པ་བར་གྱི་ཡིན་པར་བཤད་པས། བདག་ཅག་གི་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་སྐུ་དུས་སུའང་བྲཱཧྨཱི་ཡིག་རིགས་འདི་ཡོད་པར་སྣང་ཞེས་ཕྱི་རྒྱལ་མཁས་པ་འགའ་བཞེད་པས། མདོ་སྡེ་སོགས་སུ་སྟོན་པ་ཞལ་བཞུགས་པའི་ཚེ་ཡི་གེ་ཡོད་པའི་ཁུངས་གང་མང་མཇལ་བ་དང་ཤིན་ཏུ་ཐོད་ཐུག་པར་སྣང་ངོ་། །
བྲཱཧྨཱི། (𑀩𑁆𑀭𑀸𑀳𑁆𑀫𑀻 )
ཚངས་པའི་ཡི་གེ་ནི་དབྱངས་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་ཡིན་ལ། དེ་སྤྱོད་པའི་དུས་སྐབས་ནི་རྨ་བྱའི་རྒྱལ་རབས་(སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་༣)ནས་སྦས་པའི་རྒྱལ་རབས་(དུས་རབས་༤)བར་དུ་ཡིན་པར་བཤད་ནའང་། དེ་ནམ་ཞིག་ལ་བྱུང་བ་དང་ཡིག་རིགས་གང་ཞིག་ལ་གཞི་བཞག་ནས་བཟོས་པའི་ཐད་ལ་འདོད་པ་མི་མཐུན་པ་མང་། ཁ་ཅིག་གིས་ཕྱིའི་ཡིག་རིགས་ཨ་ར་མེ་ལ་དཔེ་བླངས་ཏེ་བཟོས་པ་དང་། ཁ་ཅིག་གིས་རྒྱ་གར་རང་ནས་བཟོས་ཞེས་འདོད་པ་མི་མཐུན་པ་གཙོ་ཆེར་གཉིས་སུ་འདུས། གང་ལྟར་ཀྱང་ཡིག་རིགས་འདི་རྒྱ་གར་གྱི་རྗེས་བྱུང་གི་ཡིག་རིགས་གང་མང་གི་མ་དཔེ་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ། །
སྐབས་བབ་ཀྱི་བརྗོད་པར་བྱ་བ་གཙོ་བོ་ནི་ཨ་ཤོ་ཀའི་གིར་ནཱར་གྱི་བྲག་ངོས་སུ་བརྐོས་པའི་ཡི་གེའི་སྐོར་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་བྲག་དེ་ཉིད་ཡོད་པའི་ས་ཆ་དེར་དུས་རབས་བར་མའི་སྐབས་སུ་གི་རི་ན་ག་ར་རིའི་གྲོང་ཞེས་འབོད་པར་གྲགས་ལ། བརྐོས་ཡིག་འདི་ཐོག་མར་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་དུས་མགོར་རྙེད་ཅིང་། དེང་སང་གི་གུ་ཇ་ར་ཐའི་ཇཱུ་ན་ག་ཌྷ་ནས་ལེ་དབར་གཅིག་ཙམ་གྱི་སར་ཡོད་པའི་གིར་ནཱར་སྟེ་རིའི་གྲོང་ཞེས་པ་དེའི་བྲག་ཕ་བོང་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་སྟེང་དུ་ཡི་གེ་བསྟར་མ་བཅུ་བཞི་བོ་འདི་དག་བརྐོས་ཡོད་པ་ཡིན། ཕ་བོང་དེའི་དཔངས་ལ་ཁྲུ་༡༢དང་། ཕ་བོང་ས་ལ་ནུབ་མཚམས་ཀྱི་མཐའ་སྐོར་རིང་ཚད་ལ་ཁྲུ་༧༥ཡོད་པར་བཤད། ཕ་བོང་ཆེན་པོ་འདིའི་སྟེང་དུ་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱི་བརྐོས་ཡིག་བསྟར་མ་བཅུ་བཞི་བོ་ལས་གཞན་ད་དུང་ཨུ་ཇྗ་ཡི་ནཱིའི་རྒྱལ་བོ་རུ་དྲ་དཱ་མན་གྱི་བརྐོས་ཡིག་སྔོན་གྱི་རྒྱལ་བོ་ཙནྡྲ་གུཔྟ་མཽརྱས་བསྐྲུན་པའི་སུ་དརྴན་བྱ་བའི་རྫིང་བུ་ཆུ་ལོག་གིས་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་པ་དེ་ཉིད་ལ་ཞིག་གསོ་བྱས་ཚུལ་བཀོད་པ་ཞིག་དང་། སླད་མར་སྐནྡ་གུཔྟ་སྐེམ་བྱེད་སྦས་པས་ཀྱང་རྫིང་བུ་སུ་དརྴན་བསྐྱར་དུ་བྲུས་ཚུལ་སྐོར་བརྐོས་པ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་བརྐོས་པ་གཉིས་ཀྱང་ཕ་བོང་དེ་ཉིད་ཀྱི་སྟེང་དུ་བརྐོས་ཡོད་པ་ཡིན།
གོང་སྨོས་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱི་བརྐོས་ཡིག་བཅུ་བཞི་བོ་དེ་དག་ནི་འཇམ་སི་ལྟར་[3]ན་ཕ་བོང་དེའི་བྱང་ཤར་གྱི་ངོས་སུ་བརྐོས་ཡོད་ཅིང་། དཀྱིལ་ནས་ཐུར་དུ་དྲང་ཐིག་ཅིག་བརྐོས་ཏེ་ཡི་གེ་བསྟར་མ་དེ་དག་གཡས་གཡོན་གཉིས་སུ་བགོས་ཏེ་བརྐོས་ཡོད་པ་སྟེ། གཡོན་ཕྱོགས་སུ་ཡི་གེ་བསྟར་མ་ཐོག་མ་ལྔ་བོ་བརྐོས་ཡོད་པ་དང་། གཡས་ཕྱོགས་སུ་དྲུག་པ་ནས་བཅུ་གཉིས་པའི་བར་དུ་བརྐོས་ཡོད་ཅིང་། ཡི་གེ་བཅུ་གསུམ་པ་དང་བཅུ་བཞི་བ་གཉིས་རིམ་པ་བཞིན་ལྔ་བ་དང་བཅུ་གཉིས་པའི་གཤམ་དུ་བརྐོས་ཡོད་པར་བཤད།
རྩོམ་ཆ་ཚང་ལྟ་ན་བོད་རིག་པར་ཕེབས།
