ལེགས་སྦྱར་ཟློས་གར།

ལེགས་སྦྱར་ཟློས་གར་གྱི་རིགས་དབྱེ།

སྤྱིར་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་མཛད་པའི་ཟློས་གར་ལ་རཱུ་པ་ཀཾ་(रूपकं)གཟུགས་ཅན་ཞེས་པའི་བརྡ་ཆད་སྦྱོར་བ་ཡིན་ལ། ཟློས་གར་དེ་དག་ལ་ཡོངས་གྲགས་སྙན་གཞུང་ཁག་ཏུ་བལྟ་བྱའི་སྙན་ངག་ཅེས་གྲགས་པ་ལྟར་རོ། ། དེ་ཡང་བྷ་ར་ཏ་མུ་ནིས་ཟློས་གར་ལ་རིགས་བཅུ་བགར་ཡོད་ཅིང་། ནཱ་ཊི་ཀཱ་གར་ཆུང་ཞེས་པའི་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་ཞིག་ཀྱང་ཕྱེ་ཡོད། གར་ཆུང་དེ་ལའང་ཕྱིས་ཀྱི་སྙན་གཞུང་མཛད་མཁན་ཁག་གིས་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་བཅུ་ཙམ་དུ་ཕྱེ་ཡོད་པ་ཡིན།

ཟློས་གར་གྱི་རིགས་དབྱེ་བཅུ་ནི། འདི་སྐད་དུ།

नाटकं सप्रकरणं भाणः प्रहसनं डिमः। व्यायोगसमवकारौ बीत्यङ्केहामृगा दश।।

ནཱཊཀཾ སཔྲཀརཎཾ བྷཱཎཿ   ཌིམཿ།   བྱཱཡོགསམབཀཱརཽ བཱིཏྱངྐེཧཱམྲྀགཱ དཤ།།

ཞེས་པ་ལྟར། ནཱ་ཊ་ཀ་དང་། ས་པྲ་ཀ་ར་ཎ་དང་། བྷཱ་ཎ་དང་། པྲ་ཧ་ས་ན་དང་། ཌི་མ་དང་། བྱཱ་ཡོ་ག་དང་། ས་མ་བ་ཀཱ་ར་དང་། བཱི་ཐཱི་དང་། ཨངྐ་དང་། ཨཱི་ཧཱ་མྲྀག་དང་བཅས་བཅུ་ཡོད་དོ། །  ཟློས་གར་གྱི་རིགས་བཅུ་བོ་འདི་དག་ནི་ལེའུའམ་ཡན་ལག་གི་གྲངས་ཚད་དང་། དོན་གྱི་བྱུང་རིམ། འདྲེན་པ་དང་། འདྲེན་མ། དེ་བཞིན་ཉམས་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་མིན་སོགས་ཀྱིས་ཁྱད་པར་འབྱེད་པ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་བཱི་ཐཱི་དང་། བྷཱ་ཎ་དང་། ཨངྐའམ་ཡང་ཨུཏྶྲྀསྚིཀཱངྐ་རྣམས་ནི་ཡན་ལག་གཅིག་ཅན་ཡིན་པ་དང་། ནཱ་ཊ་ཀ་ཟློས་གར་དང་པྲ་ཀ་ར་ཎ་རབ་བྱེད་གཉིས་ནི་ཟློས་གར་ཁྲོད་ཧ་ཅང་རྒྱས་ལ། ཡན་ལག་ལྔ་ཅན་ནས་བཅུ་ཅན་བར་ཡོད་པ་ཡིན།  ཌི་མ་དང་། བྱཱ་ཡོ་ག་དང་། ས་མ་བ་ཀཱ་ར་དང་། ཨཱི་ཧ་མྲྀ་ག་དང་པྲ་ཧ་ས་ཎ་དག་ལ་ཡན་ལག་གཅིག་ནས་བཞིའི་བར་ཡོད།  དེ་ཡང་ནཱ་ཊི་ཀཱ་གར་ཆུང་རིགས་ལས་ནཱ་ཊི་ཀཱ་དང་ས་ཊྚ་ཀ་ལ་ཡན་ལག་བཞི་ཅན་ཡིན་པ་ཅུང་རྒྱུགས་ཆེ་བར་འབྱུང་བ་ཡིན་ལ། འདིའི་རིགས་དབྱེ་དང་སོ་སོའི་ཁྱད་པར་སོགས་ཞིབ་པར་བི་ཤྭ་ནཱཐས་མཛད་པའི་སཱཧིཏྱདརྤཎ་རྩོམ་རིག་མེ་ལོང་དང་། དྷ་ནཾ་ཛ་ཡས་མཛད་པའི་དཤརཱུཔཀ་གཟུགས་ཅན་བཅུ། དེ་བཞིན་ཤཱ་ར་དཱ་ཏ་ན་ཡས་མཛད་པའི་འགྱུ་བ་རབ་གསལ་ལ་སོགས་པ་ལས་མཁྱེན་པར་བྱའོ། །

ལེགས་སྦྱར་ཟློས་གར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་འགའ།

སྤྱིར་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་མཛད་པའི་ཟློས་གར་དག་ནི་དགའ་བ་དང་སྐྱོ་བ་འདྲེས་པའི་རྩོམ་གྱི་སྦྱོར་བ་ཤ་སྟག་ཡིན་ལ། འཇིགས་པ་དང་། མྱ་ངན། སྙིང་རྗེ་ལ་སོགས་པའི་ཉམས་ནི་ཟློས་གར་གྱི་མགོ་མཇུག་བར་གསུམ་གང་སར་འབྱུང་ནའང་། དེ་དག་ནི་ཟློས་གར་གྱི་མཐའ་ཕལ་མོ་ཆེ་སྤྲོ་བས་བསྡུ་བ་དེས་མགོ་སྙོམས་བྱེད་པ་རྟག་ཏུ་འོང་། དེ་ཡང་འཆི་བ་དང་། འཐབ་མོ་དང་། སྐྲོད་པ་དང་། གསོད་པ་ལ་སོགས་པ་གར་སྟེགས་སུ་འཁྲབ་མི་སྲིད་པ་(བྷཱ་སའི་ཨུ་རུ་བྷངྒ་བརླ་རྐང་བཅག་པ་ལྟ་བུ་དམིགས་བསལ་ཡིན)ལྟ་བུ་ཡིན། ཚིགས་ལྷུག་གི་རང་བཞིན་དུ་ཡོད་པའི་སྣོད་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་ཁ་བརྡ་དག་གི་བར་བར་དུ་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གདངས་སུ་གྱེར་དགོས་པ་དེ་འདྲ་རྟག་ཏུ་འོང་བ་ཞིག་ཡོད་ཅིང་། སྐབས་སྐབས་ཚིགས་བཅད་མང་བོ་འོང་། ཟློས་གར་ཁྲོད་ཀྱི་སྣོད་དམ་མི་སྣ་ཁ་ཅིག་གིས་ལེགས་པར་སྦྱར་བའི་སྐད་དུ་གཏམ་སྨྲ་ཞིང་། ཁ་ཅིག་གིས་ཡུལ་མི་རང་བཞིན་པའི་སྐད་ཀྱིས་གཏམ་གླེང་བ་ཡིན། དེ་ཡང་སྤྱིར་ཟློས་གར་འཁྲབ་པའི་སྐབས་སུ་སྡིངས་ཆར་ཟས་ཟ་བ་དང་། གཉིད་པ་ལ་སོགས་པའི་གར་ཕལ་ཆེར་འབྱུང་མི་འོས་པར་བརྩི་བ་ཡིན་ནོ། །

ལེགས་སྦྱར་ཟློས་གར་དག་ཏུ་རང་བྱུང་གི་རྣམ་པ་ཧ་ཅང་འབེལ་བོར་འབྱུང་བ་སྟེ། ལྗོན་ཤིང་དང་། འཁྲི་ཤིང་། མེ་ཏོག་གི་ཚོམས། རྩི་ཤིང་། ཤ་བ་དང་། ངང་བ། ནེ་ཙོ། དེ་བཞིན་རི་བོ་དང་ཆུ་བོ། ཆུ་མིག་དང་དེའུ་འབུར་ལ་སོགས་པར་སྣོད་སོ་སོ་ནར་མར་སྤྱོད་པའམ་རྒྱུ་བར་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་ལྷན་ནེར་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ནི་དེའི་ཆ་ཤས་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ཡིན། ལེགས་སྦྱར་ཟློས་ཁག་ཕལ་མོ་ཆེས་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་བོན་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཆེན་པོ་མ་ཧཱ་བྷཱ་ར་ཏ་དང་རཱ་མ་ཡ་ཎ། དེ་བཞིན་སྔོན་གྱི་རབས་དང་གཏམ་རྒྱུད་སྣ་ཚོགས་ལས་འདྲེན་པར་བྱེད་ཅིང་། ཟློས་གར་མཁན་ཕལ་མོ་ཆེས་གཏམ་རྒྱུད་གསར་རྩོམ་བྱེད་པ་མེད་ཅིང་། གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་བོན་ནི་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་སྔོན་གྱི་གཏམ་གང་རུང་ལས་དྲངས་ཏེ། བྱུང་རིམ་ལ་སོགས་པར་རང་ཉིད་ཀྱིས་བརྩམ་པར་འགྱུར་བའི་ཟློས་གར་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་དང་། འདྲེན་པ། དེ་བཞིན་ཉམས་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་དང་བསྟུན་ཏེ་སྒྱུར་བཅོས་དང་གསར་སྣོན་ཅུང་ཟད་རེ་བྱས་ཏེ་ཟློས་གར་མཁན་རང་ཉིད་ཀྱི་རྩོམ་སྦྱོར་གྱི་སྤོབས་པ་ལྷུན་མཐོ་བ་དེ་སྟོན་པར་བྱེད་ཅིང་། དེ་བཞིན་ཟློས་གར་གྱི་སྣོད་སོ་སོའི་རྣམ་འགྱུར་དང་གླེང་མོལ་དང་། གླེང་མོལ་དང་ལུས་ངག་གི་རྣམ་འགྱུར་དེ་དག་བརྒྱུད་ནས་སྣོད་སོ་སོའི་སེམས་ཀྱི་འཁྱེར་སོ་སོགས་གསལ་བར་བྱས་ཏེ། བརྩམ་བྱའི་ཟློས་གར་གང་གི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོར་རམ་འདེགས་བྱེད་མཁས་མི་མཁས་ཀྱིས་ཟློས་གར་མཁན་ལ་ཡི་གེའི་ལས་སུ་ཆེ་བའི་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་རྩལ་བླ་ན་མཐོ་བ་དེ་ཡོད་མེད་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །

ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་གཉིས་ལས་མཐའ་མར་ཆོས་ཉིད་རྒྱལ་བར་འགྱུར་བའི་ཧིན་རྡུའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་དབང་གིས་སམ་གང་ལྟར་ལེགས་སྦྱར་ཟློས་གར་ཁག་ཏུ་སྐྱོ་གར་རིགས་འབྱུང་བ་ཧ་ལམ་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན།  དེ་ཡང་ཟློས་གར་མཁན་དག་གིས་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་བོན་ལེན་སའི་གཞིར་གྱུར་བའི་རྒྱ་གར་དཔའ་བོའི་སྙན་རྩོམ་རིང་མོ་མ་ཧཱ་བྷཱ་ར་ཏ་དང་རཱ་མ་ཡ་ཎ་གཉིས་ཀྱང་། མཇུག་སྐྱོ་སྡུག་གིས་བསྡུས་ཡོད་ནའང་། གཏམ་རྒྱུད་དེ་དག་ས་བོན་དུ་བྱས་ཏེ་ཟློས་གར་གྱི་ངོ་བོར་རྩོམ་པའི་ཚེ་ཟློས་གར་མཁན་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཟློས་གར་གྱི་མཇུག་དགའ་སྤྲོས་བསྡུ་བར་བྱས་ཡོད་པ་ཡིན།

ལེགས་སྦྱར་ཟློས་གར་ཕལ་མོ་ཆེའི་མགོ་ནི་ནཱནྡཱི་དགའ་ལྡན་ཞེས་པའི་ཚིགས་བཅད་མཆོད་བསྟོད་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱིས་འཛུགས་པར་བྱེད་ཅིང་། དེར་མཐུད་དེ་མདོ་འཛིན་པས་གྱེར་བར་འགྱུར་བའི་པྲསྟཱབནཱ་རབ་བསྟོད་དུ་གྲགས་པ་དེ་འབྱུང་བ་ཞིག་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་དུ་ཟློས་གར་མཁན་དང་ཟློས་གར་གྱི་མིང་འདིའི་ནང་དུ་གསལ་བར་རྗོད་པར་བྱེད་པ་ཡིན། དེ་ཡང་ཟློས་གར་དུ་ཡུལ་དང་དུས་ཀྱི་སྐོར་ལ་དམིགས་བསལ་གྱིས་རྩལ་འདོན་བྱེད་པ་མེད་ནའང་། ཡུལ་དང་དུས་དེ་ཉིད་ཟློས་གར་གྱི་ཡན་ལག་བསྟུད་དེ་འཕེལ་བའི་རིགས་ལ་བིཥྐམྦྷཀ་(विष्कम्भक)ཞེས་པ་དང་། པྲབེཤཀ་(प्रवेशक)ཞེས་པའི་བརྡས་ལེགས་པར་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ལ། ཟློས་གར་གྱི་བྱུང་བ་དང་ཉམས་ལ་མི་ཕན་པའི་གར་རམ་འཁྲབ་ཚན་གྱི་རིགས་ལ་དགག་བྱ་ཧ་ཅང་ཆེ་བ་ཡིན་ནོ། །

དེ་ཡང་ལེགས་སྦྱར་ཟློས་གར་ཁག་ཏུ་ཟློས་གར་གྱི་མེད་ན་མི་རུང་བའི་ཡན་ལག་གཙོ་བོ་གསུམ་སྟེ། བསྟུ་(वस्तु)གཞིའམ་གཏམ་དང་། ནེཏཱ་(नेता)འདྲེན་པ། རས་(रस)ཉམས་གསུམ་ལས། ཉམས་ལ་ཧ་ཅང་རྩལ་འདོན་བྱེད་པ་ཡིན་ལ། དྲང་སྲོང་བྷ་ར་ཏས་མཛད་པར་གྲགས་པའི་ནཱཊྱཤཱསྟྲཱ་ཞེས་པའི་གར་གྱི་བསྟན་བཅོས་སུ་བསྟན་པའི་ཟློས་གར་གྱི་ལམ་སྲོལ་ཐམས་ཅད་གར་གྱི་སྲོག་ལྟ་བུར་བསྟན་པའི་ཉམས་ཀྱི་འཕེལ་འགྱུར་ལ་སྨན་པའི་སླད་དུ་སྤེལ་བ་ཡིན་ནོ།།