སྤྲིན་གྱི་ཕོ་ཉ་ནང་གི་ཐ་སྙད་ཁག་ཅིག

ཟླ་བ་གཞོན་ནུ།


<ཀནྡ་ལཱི་ཡི་མེ་ཏོག   迦昙波花    कन्दली
རཱ་མའི་རི་བོ།    罗摩山   रामगिरि
མཚོ་མཱ་ན་ས། (བོད་འགྱུར་དུ་མཚོ་གཅིག་པུ་ཡོད།)    玛那莎湖་  मानसो   Himalayan lake
བྱང་ཕྱོགས་ལྕང་ལོ་ཅན(ཨ་ལ་ཀཱ།)   阿罗迦城    अलका    Alaka
རི་བོ་གངས་ཅན།    冈底斯   कैलासा    Kailasa
རི་བོ་གྲོག་མཁར་རྩེ།   蚁垤峰    वल्मीकाग्रा    ant-hill
མཱ་ལ་མཐོ་སྒང་།(འདི་བོད་འགྱུར་ལ་ཐོན་མེད།)    玛罗高原   माल     Mala
ཨ་མྲ་བརྩེགས་པའི་རི།    芒果山    अम्रकूट     Mango Peak
རི་བོ་འབིགས་བྱེད།    文底耶山    विन्ध्य    Vindhya
དྲང་སྲོང་བུ་མོའི་ཆུ།    列瓦河     रेवा     Reva river
བི་དི་ཤའམ་མཚོན་ཆ་རྒྱལ་པོའི་ཁབ།    京城毗地沙    विदिशा
གྲོང་ཁྱེར་ཨུ་ཛྫ་ཡི་ནི།     大城优禅尼     उज्जययिनि     Ujjain
ཆུ་བོ་ནིར་བིན་དྷྱཱ།     尼文底耶河     निर्विन्ध्या
སིན་དྷུའི་ཆུ།    信度河    सिन्धु     Sindhu
ཡུལ་ཨ་ཝནྟཱི།    अवन्ती    阿槃提   Avanti
དེ་བའི་རི།     提婆山    देवगिरि     Holy Peak
གྲོང་ཁྱེར་ད་ཤ།    陀莎补罗城    दशपुर    Dashpoor
ཚངས་པ་འཇུག་པའི་ལྗོངས།    梵住地方    ब्रह्मावर्तं
ཀུ་རུ་བ་ཡི་ཞིང་།    俱卢古战场    कुरुक्षेत्रं    kuruxetra
སཱ་ར་སྭ་ཏའི་ཆུ།     莎罗室伐底河   सारस्वति    river Sarasvati
ས་ཀ་ལ་ཡི་གྲོང་།    循山峰    कनखलं    Kankhal
ཛ་ཧུའི་བུ་མོ། (ཛ་ཧྣའི་བུ་མོ།)     查赫奴之女    जह्नोः कन्या    Ganges
ཆུ་བོ་ཡ་མུ་ན།    雅母那河   यमुना     Jumna
ངང་པའི་སྒོ་ཅན།    山口天鹅门   हंसद्वारं    Swan-gate
ར་གྷུའི་བདག་པོ།      罗摩    रघुपति    Rama
ཀ་ཀུ་བྷ་ཡི་དྲི་ལྡན་རི་བོ།     有山花香气的山    कुभसुरभौ पर्वते
གྲོང་ཁྱེར་ཏམ་ཤ།     陀沙罗那    दशार्णाः     Dasharna land
ནཱི་ཙ།        低峰     नीचै    Nichais' mountain
ཀ་དམ་པ།       迦昙波花    कदम्ब     madder-bushe
མི་འམ་ཅི་མོ།       紧那罗女    किन्नरी     Kinnor
ཀྲོོ་ཉྩའི་རི།        क्रोञ्चरन्ध्र     krocarandhra
མནྡཱ་ར།       曼陀罗树     मन्दारवृक्षः    coral-tree
མ་ར་ཀ་ཏའི་རྡོ།     青玉    मरकतशिला    emerald

རོགས་པ་ཞིག་གིས་ཡང་ཡང་བསྐུལ་བ་བརྟེན་ནས་ལག་པ་འགུལ་ཙམ་བྱས་པ་ཡིན།
ཞིབ་ཚགས་པར་རྗེས་ལ་དེབ་ཏུ་དགོད་ངེས་ཡིན།

གླིང་བཞིའི་ཚད་དེང་རབས་ལུགས་སུ་བཤད་པ།

            
འཇིག་རྟེན་ཕན་ཞུགས་སྲུང་བ་གཅིག་ཉིད་ཉག་གཅིག་དཔའ་བ་ཁྱེད་ཉིད་དེ།།
གཉིས་པ་མེད་ཅིང་གཉིས་སུ་མི་གསུང་ཞི་གནས་ལྷག་མཐོང་གིས་བཞུགས་པ།།
རིག་གསུམ་གསལ་ཞིང་བསླབ་གསུམ་ལེགས་བསླབས་དུལ་གནས་གསུམ་གྱི་གཞི་ལ་མཁས།།
ཆུ་བོ་གཞི་བརྒལ་རྫུ་འཕྲུལ་རྐང་བཞིའི་གཞིར་གནས་བསྡུ་དངོས་བཞི་ལ་སྦྱངས།།
ཡན་ལག་ལྔ་སྤངས་འགྲོ་ལྔ་ལས་འདས་ཕུང་ལྔ་བདག་མེད་ཉིད་སྟོན་ཞིང་།།
བྱང་ཆུབ་ཡན་ལག་བདུན་གྱི་མེ་ཏོག་བསྣམས་ཤིང་འཕགས་པའི་ནོར་བདུན་སྟོན།།
འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་དྲི་ཙམ་མ་གོས་ལམ་གྱི་ཡན་ལག་བརྒྱད་སྟོན་མཁན།།
སྙོམས་འཇུག་གསུམ་གསུམ་དགུ་ལ་མཁས་ཤིང་མནར་སེམས་དངོས་དགུ་ལ་བྱང་བ།།
སྟོགས་བཅུ་མངའ་ཞེས་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ཕྱོགས་བཅུར་རྒྱས་པ་དེ་ལ་འདུད།།
ཞེས་མཆོད་པར་བརྗོད་པའི་མེ་ཏོག་སྔོན་དུ་གཏོར་ཏེ།  དེ་ཡང་སྐབས་སུ་བབ་པའི་གླིང་བཞི་བཤད་པ་ལ།    
རྩ་བར་ཇི་ལྟར་བསྟན་ཚུལ་བཀོད་པ་དང་།  དེ་དག་གི་ཚད་དེང་སང་གི་སྤྱི་ལེ་(ཀིལོམིཊར)ལྟར་ན་ཅི་ཙམ་ཡིན་ཚུལ་བཤད་པ་གཉིས་ལས།དང་བོ་དེ་ཡང་མཛོད་རྩ་བར།  ཉི་ཤུ་གཉིས་སོ་དེ་ལ་ནི།།  འཛམ་བུའི་གླིང་སྟེ་ངོས་གསུམ་ལ།།  སྟོང་ཕྲག་གཉིས་སོ་ཤིང་རྟའི་དབྱིབས།།  གཅིག་ལ་དཔག་ཚད་ཕྱེད་དང་བཞི།།  ཤར་གྱི་ལུས་འཕགས་ཟླ་གམ་འདྲ།། ངོས་གསུམ་འདི་དང་འདྲ་གཅིག་ལ།།  དཔག་ཚད་སུམ་བརྒྱ་ལྔ་བཅུའོ།།  བ་ལང་སྤྱོད་གླིང་ཟླུམ་པོ་སྟེ།། སྟོང་ཕྲག་ཕྱེད་དང་བརྒྱད་ཡིན་ནོ།། དེའི་དབུས་སྟོང་ཕྲག་ཕྱེད་དང་གསུམ།། སྒྲ་མི་སྙན་བརྒྱད་གྲུ་བཞིར་མཉམ།། དེ་ཡི་བར་གྱི་གླིང་བརྒྱད་ནི།།  ལུས་དང་ལུས་འཕགས་སྒྲ་མི་སྙན།།  སྒྲ་མི་སྙན་གྱི་ཟླ་དང་ནི།།  རྔ་ཡབ་དང་ནི་རྔ་ཡབ་གཞན།། གཡོ་ལྡན་དང་ནི་ལམ་མཆོག་འགྲོ།།  ཞེས་པ་ལས་གཙོ་བོར་མངོན་པ་མཛོད་ལུགས་ཀྱི་གླིང་བཞི་དང་སྒོས་སུ་གླིང་ཕྲན་བརྒྱད་གསལ་བོར་བསྟན་ཅིང་།
དེ་ཡང་གཉིས་པར་གླིང་ཆེན་པོ་བཞི་དང་དེའི་རྒྱ་ཁྱོན་དང་མཐའ་སྐོར་རིང་ཚད་སོགས་དེང་སང་གི་ལུགས་སུ་དབབ་པར་བྱའོ།།
དེ་ཡང་། 
༡༽ལྷོ་འཛམ་བུ་གླིང་།  (གླིང་འདི་དབྱིབས་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན།  དེ་ནི་ཤིང་རྟའི་དབྱིབས་སོ།།)
དེའི་དབྱིབས་ནི་ཤིང་རྟའི་དབྱིབས་སོ་ཞེས་པ་ལྟར།  ཟུར་གསུམ་དབྱིབས་ཀྱི་ཤིང་རྟའི་འདྲ་བ་ཞིག་ཡོད་པར་གསུངས་ཤིང་། ངོས་གསུམ་གའི་རིང་ཚད་ནི་དཔག་ཚད་ཉིས་སྟོང་རེ་ཡོད་པ་དང་།  ངོས་གཅིག་ལ་དཔག་ཚད་གསུམ་དང་ཕྱེད་ཀ་ཡོད་པར་བཤད།
དེ་ཡང་དཔག་ཚད་ཉིས་སྟོང་དེ་དེང་སང་གི་སྤྱི་ལེ་དུ་ཙམ་ཞིག་ཡོད་ཅེ་ན།  རྩི་བར་བྱ་སྟེ།  དེ་ཡང་། མཛོད་དུ་དཔག་ཚད་ཀྱི་ཚད་ནི་འདི་ལྟར་གསུངས་པ་སྟེ།  སོར་མོ་ཉི་ཤུ་བཞི་ལ་ཁྲུ།། ཁྲུ་བཞི་ལ་ནི་གཞུ་གང་ངོ་།།  དེ་དག་ལྔ་བརྒྱ་རྣམས་ལ་ནི།།  རྒྱང་གྲགས་དེ་ལ་དགོན་པར་འདོད།།  དེ་བརྒྱད་དཔག་ཚད་ཅེས་བྱའོ།། ཞེས་པ་དང་ཡང་།  ཨ་ལགས་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་ཚང་གིས་ཇི་སྐད་དུ། སོར་མོ་ཉེར་བཞི་ཁྲུ་གང་ལ།།  ཁྲུ་བཞི་གཞུ་འདོམ་གང་ཞེས་བྱ།།  གཞུ་འདོམ་ལྔ་བརྒྱ་རྒྱང་གྲགས་ཏེ།།  རྒྱང་གྲགས་བརྒྱད་ལ་དཔག་ཚད་གཅིག།  ཅེས་པ་གཞིར་བཞག་ན་ནི།  འདི་ལྟར། 
དཔག་ཚད ༡=རྒྱང་གྲགས་༨
དཔག་ཚད༡=གཞུ་འདོམ༤༠༠༠(གཞུ་འདོམ་༥༠༠་xརྒྱང་གྲགས༨)
དཔག་ཚད༡=ཁྲུ་༡༦༠༠༠(ཁྲུ་༤xགཞུ་འདོམ་༥༠༠xརྒྱང་གྲགས༨)
དཔག་ཚད༡=སོར་མོ་༣༨༤༠༠༠(སོར་མོ་༢༤x ཁྲུ་༤་xགཞུ་འདོམ་༥༠༠་xརྒྱང་གྲགས་༨)
གོང་གི་རྩིས་འདི་དག་བརྒྱབས་པ་ལས་དཔག་ཚད་གཅིག་ལ་སོར་མོ་༣༨༤༠༠༠ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་པ་དང་།   དེ་ནས་སོར་མོ་༣༨༤༠༠༠དེ་ཁྲི་ཙེར་ཕབ་པར་ཐོག་མར་ཚུན་ལ་ཕབ་དགོས་པས།  དེ་ཕབ་ན་འདི་ལྟར་ཏེ།  
སོར་མོ་༣༨༤༠༠༠=ཚུན་༡༩༢༠༠༠
ཚུན་༡༩༢༠༠༠=ཁྲི་ཙེ༡༩༢༠༠
ཁྲི་ཙེ་༡༩༢༠༠=རྨིས་༦༤༠༠
རྨིས་༦༤༠༠=སྤྱི་ལེ༦,༤
དེ་བས་དཔག་ཚད་གཅིག་ལ་དེང་སང་གི་རྨིས་༦༤༠༠་དང་སྤྱི་ལེ་༦,༤་ཡོད་པ་རྟོགས་སླ་བའོ།།
 
དེ་ནས་འཛམ་བུ་གླིང་གི་ངོས་གསུམ་ལ་དཔག་ཚད་སྟོང་ཕྲག་གཉིས་རེ་ཡོད་པ་ངོས་རེ་རེར་སྤྱི་ལེ་དུ་ཙམ་ཡོད་དམ་སྙམ་ན།  འདི་ལྟར་ཏེ།  དཔག་ཚད་༢༠༠༠xསྤྱི་ལེ་༦,༤=སྤྱི་ལེ་༡༢༨༠༠ཡིན་པས།  འཛམ་བུ་གླིང་གི་ངོས་གསུམ་གྱི་རིང་ཚད་ལ་དེང་སང་གི་སྤྱི་ལེ་ཆིག་ཁྲི་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་(༡༢༨༠༠)རེ་ཡོད་པ་ཡིན་ནོ།།  ངོས་གཅིག་ལ་དཔག་ཚད་གསུམ་དང་ཕྱེད་ཀ་ཡོད་པས། དེ་ལ་སྤྱི་ལེ་དུ་ཙམ་ཡོད་སྙམ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ།  དཔག་ཚད་༣,༥xསྤྱི་ལེ༦,༤=༢༢.༤ །    དེ་བས་དེ་ལ་སྤྱི་ལེ་༢༢,༤ཙམ་ཡོད་པའོ།།
དེ་བས་འཛམ་བུ་གླིང་གི་ངོས་གསུམ་ལ་སྤྱི་ལེ་སོ་སོར་༡༢༨༠༠རེ་ཡོད་པ་དང་།  ངོས་གཅིག་ལ་སྤྱི་ལེ་༢༢,༤་ཡོད་པའོ།།
༢༽ ཤར་ལུས་འཕགས་གླིང་།  (གླིང་འདི་དབྱིབས་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན། ཟླ་གམ་ལྟ་བུའོ།)།
ཤར་ལུས་འཕགས་གླིང་གི་ངོས་གསུམ་འཛམ་བུ་གླིང་དང་འདྲ་བར་བཤད་པས།  གོང་དང་མཚུངས་པ་སྟེ།  ངོས་རེ་རེར་སྤྱི་ལེ་༡༢༨༠༠རེ་ཡོད་ཅིང་།  ངོས་གཅིག་ལ་དཔག་ཚད་སུམ་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ཡོད་པར་བཤད་པ་དེ་སྤྱི་ལེ་དུ་ཙམ་ཡོད་དམ་སྙམ་ན།  འདི་ལྟ་སྟེ།  དཔག་ཚད་༣༥༠་xསྤྱི་ལེ་༦,༤=༢༢༤༠་སྟེ།  ལུས་འཕགས་གླིང་གི་ངོས་མཐའ་མ་དེ་ལ་སྤྱི་ལེ་༢༢༤༠་ཡོད་པའོ།།
དེ་བས་ཤར་ལུས་འཕགས་གླིང་གི་ངོས་གསུམ་སོ་སོར་སྤྱི་ལེ་༡༢༨༠༠་རེ་ཡོད་ཅིང་།  ངོས་གཅིག་ལ་སྤྱི་ལེ་༢༢༤༠་ཡོད་དོ།།
༣༽ནུབ་བ་གླང་སྤྱོད།   (གླིང་འདི་དབྱིབས་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན། དེ་ནི་ཟླུམ་པོའོ།།)
དེའི་མཐའ་སྐོར་རིང་ཚད་ལ་དཔག་ཚད་བདུན་སྟོང་དང་ལྔ་བརྒྱ་ཡོད་ཅིང་།  འོ་ན་དེ་སྤྱི་ལེ་རུ་ཕབ་ན་དུ་ཡིན་སྙམ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། དཔག་ཚད་༧༥༠༠xསྤྱི་ལེ་༦,༤=༤༨༠༠༠   དེ་བས་མཐའ་སྐོར་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་༤༨༠༠༠ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་ཅིང་།  དབུས་ཀྱི་ཚངས་ཐིག་ལ་དཔག་ཚད་ཉིས་སྟོང་དང་ལྔ་བརྒྱ་ཡོད་པར་བཤད་པས།  སྤྱི་ལེར་ཕབ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ།   དཔག་ཚད་༢༥༠༠xསྤྱི་ལེ་༦,༤=༡༦༢༥༠ཡོད་པའོ།།
དེ་བས་བ་གླང་སྤྱོད་ཀྱི་མཐའ་སྐོར་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་༤༨༠༠༠་ཡོད་པ་དང་།  ཚངས་ཐིག་ལ་སྤྱི་ལེ་༡༦༢༥༠་ཡོད་པ་རྟོགས་སླའོ།།
༤༽བྱང་སྒྲ་མི་སྙན།  (གླིང་འདི་དབྱིབས་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན།  དེ་ནི་གྲུ་བཞིར་མཉམ་པའོ།།)
གླིང་འདི་གྲུ་བཞི་ཡིན་ཞིང་།  ངོས་རེརེ་དཔག་ཚད་ཉིས་སྟོང་རེ་དང་།  མཐའ་སྐོར་ཀུན་ཏུ་དཔག་ཚད་བརྒྱད་སྟོང་ཡོད་པར་བཤད་པས།  དེ་སྤྱི་ལེ་དུ་ཕབ་ན་ཅི་ཙམ་ཡིན་སྙམ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། 
དཔག་ཚད་༢༠༠༠xསྤྱི་ལེ་༦,༤=༡༢༨༠༠  དེ་བས་ངོས་རེར་སྤྱི་ལེ་༡༢༨༠༠ཡོད་པ་དང་།  མཐའ་སྐོར་རིང་ཚད་ལ་དཔག་ཚད་བརྒྱད་སྟོང་ཡོད་པས།    དཔག་ཚད་༨༠༠༠xསྤྱི་ལེ་༦,༤=༥༡༢༠༠  ཡིན་པས།  བྱང་སྒྲ་མི་སྙན་གྱི་མཐའ་སྐོར་རིང་ཚད་སྤྱི་ལེ་༥༡༢༠༠ཡོད་པའོ།།
དེ་བས་བྱང་སྒྲ་མི་སྙན་གྱི་ངོས་རེ་རེར་སྤྱི་ལེ་༡༢༨༠༠་རེ་ཡོད་པ་དང་།   མཐའ་སྐོར་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་༥༡༢༠༠ཡོད་པའོ།། 


རེ་ཞིག་རྫོགས་སོ།།

དོན་གྲུབ་རྒྱལ་རིག་པའི་དཔའ་བོར་གྱུར་ཚུལ།

དོན་གྲུབ་རྒྱལ་རིག་པའི་དཔའ་བོར་གྱུར་ཚུལ། 

ཁེ་ཕུ་སི་ཐེན། 

དཔལ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ།

 དཔལ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རིག་པའི་དཔའ་བོར་ཇི་ལྟར་གྱུར་ཚུལ། 

 【ཨ་མེ་རི་ཀ】ཁེ་ཕུ་སི་ཐེན་གྱིས་བརྩམས། དགུ་རོང་སྤུན་གྲོལ་གྱིས་དབྱིན་བསྒྱུར་བྱས། 

 （དཔྱད་རྩོམ་འདི་ནི1999ལོའི་《རླུང་རྟ》དུས་དེབ་སྟེང་འཁོད་པའི་ཨ་རིའི་ཞི་ཁ་རྒོ་（Chicago）སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་ཁེ་པུ་སི་ཐེན་གྱིས་བྲིས་པ་ཞིག་རེད) 

ཀ 

དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ནི་（1953-1985）ཨ་རིའི་གློག་བརྙན་འཁྲབ་སྟོན་པ་གྲགས་ཅན་འཇེམ་སི་ཏིན་①ལྟར་དགག་སྒྲུབ་དང་རྒོལ་ལེན་གྱི་སྙིང་སྟོབས་ལྡན་པའི་དེང་རབས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་མཁས་ཅན་ཞིག་སྟེ། ཁོང་གི་བླ་མེད་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་དང་དུས་མིན་གྱི་འཆི་བ་དེས་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བའི་བོད་རིགས་གཞོན་ནུ་རྣམས་ཀྱི་བསམ་བློའི་སྙིང་སྟོབས་དང་ན་ཟུག་མཚོན་ཡོད། སྐུ་ཉིད་འདས་ནས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཚན་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀའི་ནང་དུ་མི་རིགས་རང་གི་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བ་དངོས་མཚོན་པའི་ཁོང་གི་སྔ་ཕྱིའི་བརྩམས་ཆོས་ཁག་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་པ་བརྒྱུད། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་མཚན་སྙན་དེ་ཡང་བོད་ཁམས་ཡུལ་དུ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲགས་པར་གྱུར། དེ་བཞིན་དུ་1994ལོར་པདྨ་འབུམ་གྱིས་སྡུད་སྒྲིག་བྱས་པའི་《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་ལྗགས་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས》དང༌། ཧྥ་རན་སུའི་ཤར་ཕྱོགས་སྐད་ཡིག་ཆེད་སྦྱོང་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་བ་བདེ་སྦྱིན་བཟང་མོས་（Heather Stoddard）དབྱིན་ཡིག་གིས་བྲིས་པའི་《རང་སྲོག་བཏང་བའི་དེང་དུས་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་དང་མཁས་པ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ》ཅེས་པ་དེ་གཉིས་ཀྱིས། ཁོང་ཉིད་རྒྱ་ཆེའི་ཕྱི་སྡོད་བོད་རིགས་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱི་རྟོག་འཇུག་གི་ཀློང་དུ་ཁྲིད་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱང་བོད་ཡིག་དེང་རྩོམ་ཞིབ་འཇུག་ལ་ཕྱོགས་པའི་སེམས་ འགུལ་གྱི་སྙིང་རྩ་འཕར་ཞིང་ལྡིང་བར་བྱེད་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཟབ་མོ་ཐེབས། འདས་པའི་ལོ་སྔོན་མའི་ནང་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་རླབས་ཆེན་མཁས་པའི་མཚན་ཐོབ་ཏུ་གནང་བའི་《དཔལ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》ཞེས་པ་དེ། དཔྱོད་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པའི་ལས་སྐལ་མངོན་དུ་གྱུར་པས།ཀུན་ཀྱང་ཁོང་གི་སྐར་མདའ་ལྟ་བུའི་མི་ཚེ་ནང་གི་ཆེས་རིན་ཐང་ལྡན་པའི་བརྩམས་ཆོས་རིང་ཐུང་ཀུན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་ལ་རོལ་མྱོང་དང་དགག་སྒྲུབ་བྱེད་པའི་ལྟ་གོན་ལ་ཕྱོགས་དང་ཕྱོགས་མུས་སུ་གདའ།འོན་ཀྱང་དེའི་ཐད་ཀྱི་ཁོ་བོ་རང་ཉིད་ཀྱི་བློ་འབྱེད་ཚོར་སྣང་གི་བྱུང་འཕེལ་ནི། ཁོང་གི་གསར་གཏོད་རང་བཞིན་གྱི་སྙན་ངག་དང་བརྩམས་སྒྲུང་དག་ལ་གལ་ཆེའི་རོལ་མྱོང་གི་ཤན་སྟོབས་ཆེ་བའི་དཔྱད་བརྗོད་པ་གཞན་དག་ལས་ཅུང་ཐ་དད་དུ་སྣང་སྟེ། 1985ལོའི་སྟོན་ཁར་ཁོ་བོ་ཨ་མདོ་སྐུ་ འབུམ་དགོན་པར་ཡུལ་བསྐོར་དུ་ཕྱིན་སྐབས། དགོན་པ་དེའི་ཡིག་རྙིང་ཁག་ཅིག་ལ་རྟོག་ཞིབ་བགྱིད་བཞིན་པའི་རྒྱ་ནག་གི་མཁས་པ་ཁྲིན་ཆིན་དབྱིན་ཟེར་བ་ཞིག་ལ་སྐབས་འཕྲད་བྱུང་སྟེ། ང་ཚོས་གླེང་མོལ་བྱས་པ་བརྒྱུད་ཁྲིན་ཆིན་དབྱིན་ཟེར་བའི་ཡིག་འབྲུ་དེ་དག་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་འབྲི་ཀློག་བྱས་པར་མ་ཟད། ཁོང་ཉིད་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངེས་ཤེས་ཀྱང་ཅུང་ཙམ་རྙེད། དེ་ནས་ཉིན་ཤས་ཀྱི་རྗེས་སུ་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་ཚོང་ཁང་དུ་བསྐྱོད་སྐབས།དྲན་འཛིན་གྱི་ཡུལ་ན་རབ་རིབ་ཏུ་སྣང་བའི་རྒྱུས་མངའ་མཆིས་པའི་མིང་ཞིག་གི་གམ་དུ་ཕྱིན་ཏེ་འདྲེན་བྱེད་ཟུང་གིས་ག་ལེར་བལྟས་པ་ན་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་དང་ཁྲིན་ཆིན་དབྱིན་གཉིས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་《བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲུང་ལྡེ་བཙན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པ》ཞེས་པ་དེ་མངོན་བྱུང་བས། ཡིད་དགའ་བས་རབ་ཏུ་མྱོས་ཤིང་འདྲེན་བྱེད་ཟུང་གི་དབང་བོའི་རྦ་རླབས་དེ་བརྗོད་པ་དོན་གྱི་རྒྱ་མཚོའི་སྟེང་འཁྱོམས་ཤིང་འཁྲིགས་པར་བྱས་པ་ཡིན། དེའི་ཕྱིར་ཁོ་བོའི་བོད་ཡིག་དེང་རྩོམ་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐོག་མའི་འཚོལ་སྙེག་དེ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་ཕྱོགས་སུ་བསྒྱུར་ཏེ། ཁོང་ཉིད་བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པ་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་ཟབ་མོ་རྙེད་པ་དང་ལྷན་དུ། མཁས་དབང་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་པའི་《ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་ལས་བྱུང་བའི་བོད་ཆེན་པོའི་སྲིད་ལུགས》ལ་རྟོག་ཞིབ་རོལ་མྱོང་གི་ལས་ལ་འཇུག་སྐབས། ཁོ་བོའི་དཔྱོད་ཤེས་ཀྱི་ཚོར་འདུ་དེ་སྔར་ལས་ཤུགས་ཇེ་དྲག་ཏུ་ཕྱིན་ཏེ་རླབས་ཕྲེང་མཁའ་ལ་རྩེན་པའི་ཉམས་སྣང་ཞིག་བྱུང༌། དེ་ལྟ་ནའང་ལོ་རྒྱུས་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྙན་ངག་གི་སྲོལ་ཉམས་ལྡན་པའི་《མགུར་གླུའི་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཁྱད་ཆོས》ཞེས་པའི་ཁོང་གི་རབ་འབྱམས་པའི་ཆེད་རྩོམ་（Master’s Dissertation）དེས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ནི་བླ་མེད་ཀྱི་དྲན་དབང་ཞིག་ཡིན་པར་མཚོན་ཞིང༌། དེར་ལོ་ངོ་དུ་མའི་རིང་མངོན་སྣང་གི་ཡུལ་དུ་མ་གྱུར་པའི་མགུར་གླུའི་བྱུང་རིམ་དེ་དག་བསྲེགས་བཅད་བརྡར་པའི་གསེར་བཞིན་གསལ་འགྲེལ་གྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་དང༌། རྣམ་ཐར་དང་རྟོགས་བརྗོད།གནའ་མགུར་སོགས་དཔྱད་གཞིར་བྱས་པའི་གདོད་མའི་བོད་ཀྱི་མགུར་གླུའི་དཔྱད་མྱོང་གི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་འདུས་འདུག །གཞན་གྱི་ཡིད་འཕྲོག་པའི་ཁྱད་འཕགས་རང་བཞིན་གྱི་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་རྩོམ་གཤིས་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་དེ་ལྟ་བུའི་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་མིག་སྔར་ཚོར་ཤེས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་མ་གྱུར་པས། ཁོང་ནི་འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་གི་སྒུལ་ཤུགས་ཤིག་དང་ད་ལྟའི་རྩོམ་རིག་གར་སྟེགས་ཁྲོད་ཀྱི་གསོན་ཉམས་ཤིག་ཡིན་པར་ཁོང་གི་བསམ་བློའི་འདུ་ཤེས་དང་འབྲེལ་བའི་བརྩམས་ཆོས་དག་ལས་གསལ་བོར་ངེས་ཐུབ། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསར་གཏོད་ཁྱད་ལྡན་གྱི་རྩོམ་རིག་ཁག་ཁོ་བོའི་དྲན་ཤེས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་བསྐྱོད་སྐབས། རྩོམ་པ་པོ་ཁོང་ཉིད་གུ་དོག་པའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བའི་ཁོར་ཡུག་དེའི་འོག་ནས། རྟོགས་སད་ལས་འགུལ་དང་རྗེས་ལུས་ཕྱིར་ལྡོག་གི་འགུལ་བསྐྱོད་ལ་བརྩོན་པའི་སྲ་བརྟན་ཆོད་སེམས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་དེས། ཁོ་བོར་ལན་གཅིག་ཙམ་མིན་པར་སྐབས་དུ་མར་ཁོང་ལ་ཡིད་སྨོན་འཆོར་བའི་ཚོར་ཤེས་ཤིག་སྦྱིན་འོང༌། ཡིན་ནའང་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཆེས་རྒྱུན་འབྱམས་སུ་གནས་པའི་ཀླད་རྙིང་མཁྲེགས་འཛིན་གྱི་ལྟ་སྤྱོད་ལས་མངོན་པའི་སྲོལ་ངན་དག་ལ་དགག་སྒྲུབ་དང་ཐེར་འདོན་བགྱིས་པ་དེས། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་གནས་བབ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བཀག་རྒྱ་བཟོས་ཚུལ་གྱི་གཏམ་བསྙད་མཁན་དེ་དག་གིས་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་ངོ་བོ་རང་བཞིན་དེ་ཇི་བཞིན་མ་རྟོགས་པའི་མཁས་རྫུན་གྱི་བརྡ་རྟགས་ཤིག་གསལ་བར་བསྟན་ཡོད། 

ཁ 

ཁོང་གི་སྒྲུང་ཐུང་《སེམས་གཅོང》(Disease of the mind)ཞེས་པ་ནི་ཁོ་བོར་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་མཁྱེན་དཔྱོད་ཤེས་སུ་འཇུག་བྱེད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ཡག་ཤོས་ཤིག་ཡིན་ཏེ། དེར་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཕོ་མོའི་རང་དབང་གི་དུངས་སེམས་ཤིག་ལ་ཆག་གྲུམ་ཤོར་བའི་དཔྱད་མྱོང་གི་བརྗོད་པ་ཞིག་གིས། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཛེས་དཔྱོད་དང་ལྷན་དུ་བློ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་བཀག་སྡོམ་དང་རང་སྲུང་མང་བོ་ཞིག །ལང་ཚོ་སྨིན་པའི་གཞོན་ནུ་མ་བདེ་མཚོའི་བསམ་སྤྱོད་ལས་ཐེར་འདོན་བྱས་པར་མངོན་ཞིང༌། བྱུང་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣ་སློང་སྐྲུན་གྱི་སྣང་བརྙན་དང་ཡིད་འགྱུར་མཚོན་པའི་བྱ་སྤྱོད་སོགས་ཀྱིས།བུ་མོ་གཞོན་ནུ་མ་ཞིག་གི་བདག་དང་འབྲེལ་བའི་བསམ་པའི་ཐོབ་ཤོར་ཞིག་རྩོམ་པ་པོའི་ཀུན་རྟོག་གི་མལ་ལས་གཉིད་སད་དེ་ཡིད་ཕངས་པའི་ཚོར་བ་ཞིག་ཡུན་གྱིས་སྟེར་བར་མ་ཟད། བརྩམས་སྒྲུང་དེའི་མགོ་མཇུག་བར་གསུམ་དུ་སིམ་པའི་ལང་ཚོ་སྨིན་མ་ཐག་པའི་བུ་མོ་དེའི་འཇིག་རྟེན་སྣང་བ་ལ་དུངས་པའི་དགའ་སྐྱོ་ཟུང་གི་ཚོར་འདུ་མཚོན་པའི་སྐད་ཆའི་སྣང་བརྙན་གྱིས་ཀྱང་ང་ཚོའི་སེམས་སུ་འཇགས་མི་ཐུབ་པའི་ཚོར་ཤུགས་ཞིག་བསླངས་ཤིང༌། སྒྲུང་གཏམ་དེའི་ལུས་ཧྲིལ་བོར་སྙན་འཇེབས་ཚིག་གི་སྦྱོར་བས་སྤྲོས་ཏེ་གོ་བདེ་བའི་ཨ་མདོའི་ཁ་སྐད་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་བརྒྱན་འདུག །འདིར་བདེ་མཚོ་བརྩེ་དུངས་ཀྱི་གཏིང་མཐར་ཟགས་བཞིན་པའི་བརྗོད་པ་ཞིག་ལ་རོལ་མྱོང་བྱས་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། སྐབས་དེར་ང་ཡང་ལུས་ཡོངས་ངོ་ཚས་མནན་ཏེ་མགོ་བོ་ཡར་འདེགས་པའི་ནུས་པ་དང་བྲལ་ཀྱང་བརྩེ་གདུང་སེམས་ཀྱི་བྱེད་པོས་བསྐུལ་ཏེ་འདྲེན་བྱེད་ཟུང་ཁོང་གི་རྗེས་སུ་སྐྱེལ་མར་མངགས་ཞེས་པའི་བརྗོད་པ་དུམ་བུ་དེ་ཅི་འདྲའི་ཞེན་དུངས་ཀྱི་ཤུགས་ཆེ་ནའང༌། བདེ་མཚོའི་ཨ་ཕས་རང་གི་བུ་མོའི་ཐུན་མིན་གྱི་ཁེ་དབང་དང་འདོད་མོས་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱས་ཏེ་བུ་མོའི་གཉེན་དོན་དེ་ཁོའི་མོས་པ་བཞིན་སྔོན་ཚུད་ནས་ཁ་ཆད་བྱས་པས། དགའ་སྣང་གི་ཚོར་ཤུགས་རབ་ཏུ་བརྟས་པའི་གཞོན་ནུ་མའི་ལང་ཚོ་དེ་མནར་གཅོད་དང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ངོ་བོར་བསྒྱུར་བ་དང༌། ཟླ་བས་བདེ་མཚོའི་ཨ་ཕས་ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཀྱིས་རང་གི་བུ་མོའི་མ་འོངས་པའི་འཚོ་གནས་དང་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་ཆེད་དུ་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་གོ་གནས་ཡོད་པའི་མག་པ་ཞིག་འཚོལ་བའི་སྦྱོར་བ་ལྷུར་ལེན་པའི་ཆོད་སེམས་དང༌། སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་གྱི་སློང་ཆང་འཐུངས་ཟིན་པ་སོགས་ལ་རྐྱེན་བྱས་ཏེ་རང་གི་སེམས་གཏིང་གི་མཛའ་ན་མོ་བློས་བཏང་བ་དང་རེ་བས་ཁེངས་པའི་བདེ་མཚོའི་བྱ་བཞག་ལ་ཡིད་ཆད་དང་སྡུག་ཡུས་ཀྱི་ངང་ནས་མོས་མཐུན་བྱས། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཟོལ་བཅས་ཀྱི་གཉེན་སྒྲིག་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ་མཛེས་ཤིང་སྡུག་པའི་གཞོན་ནུ་མ་དེ་ཁེར་རྐྱང་གི་ཨ་མ་ཞིག་གི་འཚོ་བར་གཞིས་ཆགས་པ་དང༌། ཕ་མས་བཀོད་འདོམས་འོག་གི་གཉེན་དོན་གྱི་བྱུང་བ་དེས་མོར་སྡུག་བསྔལ་གྱི་འཚོ་བ་ཞིག་བསྐྲུན་པས། དེ་འདྲའི་ཕྲུ་གུའི་འཚོ་གནས་ལ་འགན་འཁྲིའི་འདུ་ཤེས་མེད་པའི་ཁྱོ་ག་དང་ཁ་བྲལ་པའི་བུད་མེད་སྤྱིའི་རང་དབང་དང་ཐོབ་ཐང་ལ་འགན་འཁྲིའི་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པ་དང༌།ལུགས་སྲོལ་རྙིང་བའི་གཉེན་དོན་འཛིན་ཚུལ་དེ་མཇུག་སྒྲིལ་དགོས་པའི་སྐུལ་བརྡ་ཞིག་མངོན་པར་གསལ་འདུག །དེ་བས་སྒྲུང་ཐུང་དེ་ནི་དེང་རབསཀྱི་ན་གཞོན་བུ་མོ་ རྣམས་གཉེན་སྒྲིག་མ་བྱས་སྔོན་གྱི་ཕོ་མོའི་བརྩེ་དུངས་ལ་སྙེག་པའི་སེམས་འདུན་དང་དེའི་བསླུ་བླིད་ལ་འཛེམ་དགོས་པའི་རྣམ་བཞག་འགྲེལ་བའི་སློབ་ཚན་ཞིག་གམ། ཡང་ན་སློང་སྐྲུན་གྱི་བྱེད་ནུས་ལྡན་པའི་སྒྲུང་གཏམ་ལེགས་ཤོས་ཤིག་ཀྱང་རེད། བརྩམས་སྒྲུང་དེའི་བྱུང་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ནི་སྤྱིར་བཏང་གི་རྣམ་པ་ལས་འགོངས་ཤིང༌། དཔེར་ན། ཕ་བོང་དཀར་བོ་འདི་ནི་ངའི་སེམས་ཀྱི་རྟ་རྒོད་འཛིན་པའི་འཆིང་ཞགས་དང་འདྲ་བར་ངའི་བརྩེ་གདུང་གི་འདུན་པ་དེ་གར་དབང་མེད་དུ་བཀྱིགས། ཕར་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་དེ་ནི་རྔོན་པ་ཞིག་དང་འདྲ་བར་ངའི་སེམས་ཀྱི་རི་དྭགས་འཛིན་ཕྱིར་བྲེལ་འཚུབ་འཚུབ་ངང་ཚུར་ཡོང་བཞིན་འདུག །ཁོང་གི་གོམ་པའི་འདེགས་འཇོག་དང་བསྟུན་ནས་ངའི་སྙིང་ཁ་ཡང་བར་མེད་དུ་གཡུགས་བྱུང་བས་ན། སེམས་ཀྱི་བྲེལ་སྣང་དེ་ཟོལ་གྱིས་འགེབས་ཆེད་ངས་མགོ་ལ་དཀྲིས་པའི་སྐྲའི་ལན་བུ་གཉིས་མདུན་དུ་བླངས་ནས་སྐྲ་སྣེ་མདུད་ཁུལ་གྱིས་དེ་གར་མུ་མཐུད་ནས་བསྡད་ཅེས་པའི་བརྩེ་དུངས་ཀྱི་ཡིད་བརྙན་མཚོན་པའི་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་དེ་ལྟ་བུས་ཀྱང༌། ཀློག་པ་པོའི་མིག་ལམ་དུ་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བའི་བོད་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དངོས་སུ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པའི་དོན་རྐྱེན་ཕྱིར་རྟོག་གི་རྟོག་བཟོའི་བརྗོད་པ་དེའི་ནང་སྲོག་ལྡན་གྱི་འགུལ་རིས་ཤིག་གིས་བྱ་བྱེད་སྤེལ་བཞིན་པའི་སྣང་བ་ཞིག་བཅོས་མིན་དུ་སྟེར། བུ་མོ་བདེ་མཚོ་ཕ་ཡུལ་རེབ་གོང་ནས་སྤྱི་སྤྱོད་རླངས་འཁོར་ལ་བསྡད་དེ་རི་ལུང་གི་ལམ་ཕྲན་བརྒྱུད་ནས། གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོ་ཟི་ལིང་དུ་ཡུན་རིང་ཁ་བྲལ་པའི་རང་གི་མ་འོངས་པའི་ཁྱོ་ག་འཚོལ་ཕྱིར། རྒྱུས་མེད་ཀྱི་ས་ཆ་འགྲིམས་ནས་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་གླིང་དུ་ཕྱིན་པའི་བསླུ་བྲིད་ཀྱི་སྐྱོ་གར་ལ་སོགས་པའི་བརྗོད་དོན་ལས། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་ཁོང་གི་མི་ཚེ་ ནང་དངོས་བྱུང་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་བཙན་དབང་དང་སྒེར་གཅོད་ལ་བརྟག་ཞིབ་མཛད་ནས་དེ་དག་ཟློག་བྱེད་ཀྱི་འགན་འཁྲིའི་འདུ་ཤེས་དང་རིགས་ཤེས་ཤིག་ངེས་པར་ལྡན་དགོས་པའི་འདོད་བློ་བཟུང་སྟེ། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་གཞོན་ནུ་མའི་ལང་ཚོ་དེ་གཞན་དབང་གིས་མཚར་སྡུག་ཉམས་ཤིང་སྔོ་ཟད་སྐྱ་སྡུག་གི་འཚོ་བར་གྱུར་པའི་འཕེལ་རིམ་ཞིག །བྱུང་འདས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིང་མོ་དང་སྙན་ངག་གི་འཆིང་རྒྱ་ལས་གྲོལ་ཏེ་ཁ་གསལ་ཞིང་གོ་བདེ་བའི་རྟོག་བཅོས་ཀྱི་བརྗོད་པའི་ངང་དེང་བོད་གཞོན་རབས་རྣམས་ལ་བློ་འབྱེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་གསོན་པོ་ཞིག་བསླངས་འདུག 

 ག  

རྩོམ་བྱུང་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་རིགས་ཤེས་ཟབ་འཇུག་གི་ཞེང་ཚད་ནི་ཁོང་གི་རྒྱུན་བརྩོན་དང་ཞེན་དུངས་ཀྱིས་བཞེངས་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་རྩོམ་སྟངས་གསར་བ་རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད་ལས་ཤེས་སླ་བར་མ་ཟད། པདྨ་འབུམ་གྱིས་བྲིས་པའི་《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་མི་ཚེ》ལས་ཀྱང་མངོན་པར་སྣང་སླ་《དཔལ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》གྱི་པོད་དང་བོ་སྟེ། སྙན་ངག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ནི་ཁོང་རང་ཉིད་ཆེས་སྤྲོ་སྣང་ཡོད་པའི་དཔའ་བོའི་མཛད་རྗེས་སྙན་ངག་ཏུ་བྲིས་པའི་ལོ་རྒྱུས་《རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད་གོ་བདེར་སྦྱར་བ་མགུར་དབྱངས་བློ་གསར་རྣ་བའི་དཔྱིད་གླུ་》ཞེས་པའི་ལྷན་དུ་གྲུབ་པ་ཞིག་རེད། དེ་ནི་བོད་རིག་པའི་བང་མཛོད་དུ་བྱོན་པའི་དེང་རབས་ཀྱི་བསྒྱུར་རྩོམ་ཞིག་ཀྱང་རེད། དེའི་ཤོག་ངོས་1ནས་12བར་དུ་རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྙིང་བསྡུས་ཤིག་གིས་སྔོན་དུ་གླེངས་ནས་དེ་ཚུལ་ཇི་ལྟར་འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་ཐོག་དར་ཁྱབ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་བྱུང་རིམ་གྱིས་ཟུར་བརྒྱན་འདུགདེ་ཡང་ཁོང་གིས་རྒྱུན་དུ་གང་ཞིག་རྟོག་འཇུག་བྱ་བར་སྤྲོ་བའི་བརྩམ་བྱ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་གཞན་དག་ལས་མངོན་ཏེ། གསུང་པོད་བཞི་བར་རྒྱ་ཡིག་གི་འགྱུར་ལས་བྱུང་བའི་རཱ་མ་ཎའི་བསྒྱུར་རྩོམ་གྱི་བརྗོད་དུམ་འགའ་ཚུད་ཡོད་པ་དང༌། གསུང་པོད་ལྔ་བར་ཞང་ཞུང་བ་ཆོས་དབང་གྲགས་པས་མཛད་པའི་《རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད་དྲི་ཟའི་རྒྱུད་མངས》ལ་དཔྱད་པའི་བྲིས་རྩོམ་ཞིག་མཁོ་སྤྲོད་གནང་ཡོད། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ལས་བྱུང་བའི་གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད་ཀྱི་འགྱུར་རྩོམ་ཞིག་ཀྱང་གསུང་པོད་དྲུག་པའི་ཤོག་ངོས་51ནས་88བར་གསལ། རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད་ལས་གཞན་པདྨ་འབུམ་གྱིས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་འཆད་ཁྲིད་གནང་བའི་རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ་ཆེན་མོའི་《བོད་ཀྱི་དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས》ཐད་ལ་དཔྱད་བརྗོད་བྱས་ཡོད། ད་དུང་ཡང་ཅིག་གླེང་ན། ཉེ་ཆར་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་བྱས་པའི་ཁོང་གི་གསུང་འབུམ་གྱིས་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་གལ་འགངས་ཆེ་བའི་རྩོམ་པ་ཁག་ཅིག་ལས་མངོན་པའི་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སྒམ་དཀྱེལ་གྱི་བསམ་བློ་རྟོགས་པར་མཐུན་རྐྱེན་བསྐྲུན་འདུག །དཔེར་ན་གསུང་པོད་ལྔ་བའི་ཤོག་ངོས་1ནས་214བར་གསལ་བའི་སུ་ཞིག་གི་ངག་ལས་འཁྲོལ་བར་མི་ནུས་པའི་རྨད་བྱུང་ཚིག་སྦྱོར་གྱིས་བརྒྱན་པའི་སྙན་ངག་དང་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་གྱི་ཟིན་ཐོ་དང༌། གསུང་པོད་དྲུག་པའི་ཤོག་ངོས་131ནས་442བར་གྱི་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆར་མཁོ་བའི་《བོད་ཀྱི་དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་ལས་འཕྲོས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྣམ་བཤད་ཐོར་བུ》ལྟ་བུས་མཚོན་ཡོད། ང་ཚོས་ཀྱང་ཁོང་ཉིད་རྒྱུན་དུ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་བར་སྤྲོ་སྣང་ཡོད་པའི་རྩོམ་རིག་དེའི་ཐད་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱ་འོས། དཔེར་ན། གསུང་པོད་གསུམ་པའི་ཤོག་ངོས་27ནས་53བར་གསལ་བའི་སྐྱེན་ཆེན་ཁོང་གི་ཡུན་རིང་གི་བརྩོན་འབྲས་ལས་སྨིན་པའི་《མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་མགུར》གྱི་རྩོམ་པ་པོ་གཙང་སྨྱོན་ཧེ་རུ་ཀའི་ལོ་རྒྱུས་ཞེས་པ་དང༌། གསུང་པོད་ལྔ་བའི་ཤོག་ངོས་215ནས་305བར་གསལ་བའི་ མཐུད་འབྲེལ་རང་བཞིན་གྱི་《མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་ཐར》གྱི་ཚིག་གསར་མཆན་འགྲེལ་དང་མཚན་དོན་དབྱེ་ཞིབ་ལྟ་བུ་ནི་དཔྱོད་རིན་ཤིན་ཏུ་ནས་ ཆེའོ།། 

 ང 

རིག་གཞུང་ཐད་ནས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ལ་འབྲེལ་འདྲིས་ཟབ་པའི་བོད་ཀྱི་ཆེད་མཁས་པ་སྐོར་ཞིག་སྟེ། ཁོང་གི་གྲོགས་མཆོག་གཉའ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་དང༌། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཆེད་མཁས་པ་གྲགས་ཅན་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། དོར་ཞི་གདོང་དྲུག་སྙེམས་བློ། འཇིགས་མེད་ཐེག་མཆོག །ཉེན་ཤུལ་མཁྱེན་རབ་འོད་གསལ། དབྱངས་ཅན་སྒེག་པའི་བློ་གྲོས་རྣམས་ཀྱིས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་མི་གཞི་དང་རྣམ་དཔྱོད་ལ་གདེང་འཇོག་མཛད་ནས་གསུང་འབུམ་གྱི་པོད་རེ་རེ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་དག་ལས། གཉའ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་དང་དོར་ཞི་གདོང་དྲུག་སྙེམས་བློ་གཉིས་ཀྱི་བྲིས་རྩོམ་ནི་དམིགས་བསལ་གྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པ་ཞིག་ཏུ་སྣང༌། དང་བོ་ནི་ཁོང་གི་གསུང་འབུམ་པོད་དང་བོའི་ནང་གང་ཞིག་ཚུད་པའི་བརྩམས་ཆོས་རྣམས་གདེང་འཇོག་རང་བཞིན་གྱི་གླེང་བརྗོད་ཅིག་ཏུ་འཁུམས་ཤིང༌། དེར་ཁོང་གིས་བྲིས་རྩོམ་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་སྐོར་དང༌། མགུར་གླུའི་ལོ་རྒྱུས། རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད། ལྷག་དོན་ཟབ་གསལ་རང་བཞིན་གྱི་བརྗོད་དོན་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་དེང་རབས་སྙན་ངག་རྣམས་དང༌། དཔེར་ན་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་པའི་སྡེ་ཡི་རིག་པའི་བང་མཛོད་བརྒྱན་པའི་ནོར་བུ་རུ་གྲུབ་པའི་《ལང་ཚོའི་རྦབ་ཆུ》(Torrents of youth)ལྟ་བུའི་བརྩམས་ཆོས་རྣམས་ལ་རྟོག་དཔྱོད་རོལ་མྱོང་གི་ཁྱད་རྟགས་མངོན་པར་གསལ་འདུག །གཉིས་པ་ནི་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་སྐུ་གཤེགས་ནས་ལོ་གཅིག་གི་རྗེས་སུ་བྲིས་པའི་རྟོག་འཇུག་སློང་སྐྲུན་གྱི་ནུས་ཤུགས་ཆེ་བའི་མྱ་ངན་གྱི་ཞུ་མཆིད་ཅིག་སྟེ། ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་ཟབ་རྒྱ་ཡངས་པའི་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་བསམ་བློ་དང༌།　　ཡིད་འགུག་གི་བྱེད་ནུས་ལྡན་ཞིང་སྔར་སྲོལ་དང་མི་མཐུན་པའི་གཤིས་སྤྱོད་ལ་སྒམ་ནན་གྱིས་ཕྱིར་རྟོག་བགྱིས་པ་ཁོ་ནར་ངེས། དེ་ནི་ཁོང་གི་གྲོགས་པོས་རང་སྲོག་བཅད་ནས་སྐུ་གཤེགས་པའི་བློ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་གཏམ་ངན་ཐོས་པ་ལ་རྐྱེན་བྱས་ཏེ་རྒྱུས་མངའ་མཆིས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་བྱུང་འདས་ཤིག་གི་ངོ་བོར་དམིགས་ནས་བྲིས་པར་སྣང་ཞིང༌། དེར་གྱ་གཉིས་ལོའི་རྩོམ་རིག་ཚོགས་འདུ་ཞིག་གི་སྟེང་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ཐོག་མར་ངོ་ཤེས་ཆགས་པ་དང༌། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཕལ་ཆེར་མེད་བརླག་ཏུ་བཏང་ཚར་བའི་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་མོའི་རྗེས་ཀྱི་དུས་ཐུང་བགྲང་བྱའི་ནང༌། ཀུན་གྱིས་བསྔགས་ཡུལ་དུ་གྱུར་བའི་བོད་རིག་པའི་རྩོམ་རིག་མཁན་པོའི་ཁྲི་འཕང་བརྙེས་པའི་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ལྟ་བུ་ནི་ཡིད་སྨོན་བྱེད་པར་སྤྲོ་ཚུལ་གྱི་སྐབས་དེའི་ཚོགས་འདུའི་སྣང་བརྙན་ཞིག་ཀྱང་ཡུན་གྱིས་གསལ། ཁོང་གི་བྲིས་རྩོམ་ལས། སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་ན་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་གཏོར་མཁན་དང༌། སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱི་མདའ་མོ་འཕངས་མཁན་ཡང་མང་དུ་ཡོད་མོད། མི་སོ་སོའི་སྐྱོན་ཡོན་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མ་མི་གཅིག་པས་ཅེས་པའི་རྒྱབ་ལྗོངས་སུ་ཁོ་རང་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་ཆོས་ལུགས་བསླུ་བྲིད་པའི་བཙུན་གཟུགས་སུན་འབྱིན་བྱས་པའི་《སྤྲུལ་སྐུ》ཡིད་འཐད་བྱུང་བར་བསྟན་འདུག །བརྩམས་སྒྲུང་འདིའི་རང་སྟེང་ནས་རྩོམ་པ་པོས་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་སྤྱིའི་དབང་འཛིན་པར་དགག་སྒྲུབ་བྱས་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་མི་སྣང་མོད། འོན་ཀྱང་དོར་ཞི་རིན་པོ་ཆེའི་བྲིས་རྩོམ་ལ་རྟོག་གཞིག་བྱས་ན། ཀློག་པོ་པོས་《སྤྲུལ་སྐུ》ཡི་དམིགས་འབེན་གསལ་བོར་མ་རྟོགས་པས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ལ་བསྟན་དགྲ་ཞེས་སྡིག་དམོད་བྱས་ཡོད་པ་དང༌། ཡིན་ནའང་ཞིབ་འདང་ཞིག་བརྒྱབ་ན་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་གི་ཆོས་འགལ་གྲྭ་བ་དང་སྤྲུལ་སྐུ་བརྫུས་མར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ན་ཧ་ཅང་ཚབས་ཆེན་ཞིག་མ་ཡིན་ཏེ། ཨ་མདོའི་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་དང་ཆོས་ལུགས་གོ་གནས་སྟེང་ཆེས་མངོན་དུ་འཕགས་པའི་མི་སྣ་གུང་ཐང་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ（1762-1823）དང༌། ཐུའུ་བཀྭན་ཡོངས་འཛིན་བསྟན་པ་རྒྱ་མཚོ(དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བ)། མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་(1903- 1951)རྣམས་ཁོང་གི་ལྟ་བའི་རྒྱབ་རྟེན་དུ་དྲངས་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཀྱི་བསམ་བློའི་གཙོ་འཛིན་མི་སྣར་ཁས་འཆེས་པའི་སྐྱེས་ཆེན་དམ་པའི་ཆོས་འགལ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་སྤྲོ་བ་ཤུགས་སུ་བསྟན་ཡོད། དེ་བཞིན་དུ་ཐེག་ཆེན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་ལ་མྱོང་གོམས་ཟབ་པའི་གོང་སྨོས་ཀྱི་སྐྱེས་ཆེན་དམ་པའི་ལྟ་སྤྱོད་དག་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གཤིས་སྤྱོད་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་དུ་བཀོད་དེ། ཁོས་ཁྱད་མཚར་བའི་དཔེ་མཚོན་གྱི་བརྗོད་དུམ་འདིའི་ནང་སྔོན་ཐོན་གྱི་མིག་དཔེ་ཞིག་འཚོལ་བའི་ཚོར་བ་ཞིག་ཡུན་གྱིས་སྣང༌། ཁོ་བོས་བསམ་ན་དེ་ནི་འོས་འཚམས་ཀྱི་མཚོན་བྱེད་ཅིག་ཏུ་མི་འདོད་དེ། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་རྙིང་བ་གཏོར་བཤིག་བཏང་བའི་རྗེས་སུ་གསར་དུ་བྱུང་བའི་དེང་བོད་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གི་གྲགས་ཆེ་བའི་སྐྱེས་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཙ་ན། ཁོང་གི་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་དམིགས་འབེན་དང་ཆོས་ལུགས་ པའི་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་གཉིས་ཐ་དད་དུ་སྣང་བས། དོར་ཞི་རིན་པོ་ཆེས་བྱུང་འདས་སྐབས་ཀྱི་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་བསམ་བློ་ཇི་བཞིན་གསལ་འགྲེལ་བྱེད་པར་ཁོ་བོ་སོམ་ཉི་ཤིན་ཏུ་ཆེ། མན་ངག་སྒྲུབ་སྦྱོང་རིང་ལུགས་པས་གསར་གཏོད་ཀྱི་འགུལ་ཤུགས་དེས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གཤིས་ལུགས་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་གནོད་པར་དོགས་ནས་གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་རྒྱུན་སྲོལ་དེ་དུས་ཡུན་རིང་བོར་རང་སྲུང་དང་བཀག་སྡོམ་བྱས་པས་ཚོར་བ་སྐྱེན་པའི་རིག་པ་ཞིག་གཞི་གྲུབ་པ་དང། མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ཡང༌། ཁོང་འདས་རྗེས་སུ་མ་གཏོགས་རླབས་ཆེ་བའི་མི་སྣ་ཞིག་ཡིན་པར་རྟོགས་ཐུབ་མི་འདུག གང་ལྟར་ཨ་མདོའི་སྙན་ངག་པ་གཞན་ཞིག་ལ་ཕྱིར་རྟོག་བྱས་ན་འདི་ལྟ་སྟེ། ཁོང་ནི་དུས་རབས་སྔོན་མར་བྱོན་པའི་བདུད་འཇོམས་རྡོ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་རེད། 1991ལོར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་ཁོང་གི་རང་རྣམ་གྱི་ས་བཅད་ལྔ་བ་《སྤྲུལ་སྐུའི་གོ་སར་ལྷུང་ཚུལ》ཞེས་པའི་ནང༌། ཁོང་ཉིད་གཤིན་གསོན་གྱི་དཀོར་ལ་ཆགས་པ་རྐྱེན་བྱས་ནས་མགོ་སྐོར་གཏོང་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཚུལ་དང༌། ཁོང་གང་དུ་སློབ་ཞུགས་བྱས་པའི་དགེ་ལུགས་ཀྱི་བཤད་གྲྭ་དེར་སློབ་སྦྱོང་གི་འབད་འབྲས་ལེགས་པོ་མ་བྱུང་བས། ཟུར་བསྟེན་གྱི་དགེ་རྒན་བཙལ་ཏེ་རྒྱུན་བརྩོན་གྱི་འཆད་རྩོད་ལ་ འབད་ཚུལ་སོགས་བྲིས་འདུག །ཚིག་གཞན་ཞིག་གི་ཐད་ནས་བཤད་ན། སྔར་སྲོལ་དང་རང་ཉིད་ཀྱི་ནག་ཉེས་ཐེར་འདོན་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་དེས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་དགག་སྒྲུབ་སྙིང་སྟོབས་ལ་འཐད་སྒྲུབ་ཀྱི་ཡིད་ཆེས་དང་བག་ཆགས་ཟབ་མོ་བཞག་པར་མངོན། གང་ལྟར་བདུད་འཇོམས་རྡོ་རྗེ་རྙིང་མ་བའི་བླ་མའི་ཁྲི་འཕང་དུ་བཞེངས་པས་སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་བོར་འཚོ་གནས་ཐུབ་ཡོད། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ནི་བློ་འབྱེད་ཀྱི་ལམ་སྣེར་ཞུགས་པས་བློ་ཡུལ་ལས་འགོངས་པའི་དོན་རྐྱེན་དེ་འདྲ་ཞིག་བྱུང་བ་རེད། དེརབརྟེན། ཡིད་སྤྲོ་བས་བརྟས་པ་དང་སེམས་སྡུག་གིས་མནར་བའི་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་དོན་སྙིང་དག་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་ཧ་གོ་བར་བྱེད་དགོས། ཁོང་གི་གསུང་འབུམ་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་ཆེད་དུ་ཞུམ་མེད་ཀྱི་སྤོབས་པ་རྒྱས་པའི་དཔུང་སྡེ་ཞིག་ཡིན་པར་མཚོན་པ་དང༌། བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་ཁོང་གིས་ཚད་མཐོའི་གོ་གནས་ཤིག་བཟུང་ཡོད་པར་ར་སྤྲོད་ཀྱི་དན་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་རེད། མ་འོངས་པར་ལོ་རྒྱུས་དེ་ཇི་ལྟར་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པར་ལམ་ཕྱོགས་འདིའི་སྟེང་ནས་ཉེར་མཁོའི་བསམ་བློའི་དྲིལ་སྒྲོག་གི་ཚད་གཞི་ཆེན་པོ་ཞིག་ལ་བརྟེན་དགོས་པས། བོད་ཀྱི་མི་རབས་གསར་བའི་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ད་ལྟ་རང་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་ལྷན་དུ་དཔུང་འཇུག་བྱེད་དགོས་སོ། ། 

 མཆན། 

① James Dean（1931-1955）འགྲོ་བ་མིའི་རང་དབང་དང་བདེན་པའི་ཆེད་ཕ་མ་དང་སྲིད་གཞུང་ལ་རྒོལ་ལེན་གྱི་སྙིང་སྟོབས་ལྡན་པའི་ཨ་རིའི་གློག་བརྙན་འཁྲབ་སྟོན་པ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན། འཁྲབ་བྱ་ལ་《གདོད་མའི་ཞིང་ཁམས་ཀྱི་ཤར་ཕྱོགས》དང་《རྩ་དོན་མེད་པའི་ལོག་སྤྱོད་པ》ཞེས་པ་གཉིས་ཡོད། ཁོང་གི་མི་ཚེ་ཐུང་ངུའི་ནང་གི་གློག་བརྙན་དེ་གཉིས་ཀྱིས་ཨ་རི་ལས་གཞན་ཡོ་རོབ་གླིང་ཀུན་ལའང་ཤུགས་རྐྱེན་ཟབ་མོ་ཐེབས་ཡོད།

གནམ་ས་གོ་འབྱེད་ཅེས་པའི་དོན་ཅི་ཞིག་ཡིན་ནམ།

ཟླ་བ་གཞོན་ནུ།

ཉེ་འཆར་དགྱ་ནག་གིས་ཉེས་མེད་ཉེས་འགེལ་གྱིས་བཙོན་དུ་བཅུག་པའི་རྩོམ་པ་པོ་བཀྲ་རྒྱལ་ལམ་ཞོགས་དུང་མཆོག་གི་《གནམ་ས་གོ་འབྱེད》་ཅེས་པའི་དེབ་འདི་བོད་ཕྱི་ལོགས་སུ་བཏོན་ནས་ཟླ་གཅིག་ལྷག་འགོར་བའི་དེ་རིང་གི་ཉིན་མོ་འདི་ལའང་གནམ་ས་གོ་འབྱེད་ཅེས་པའི་དེབ་མིང་འདིའི་གོ་བརྡའང་ཏག་ཏག་ཅིག་འཕྲོད་མེད་པ་ནི་དངོས་གནས་སེམས་པ་སྐྱོ་དགོས་པའི་དོན་དག་ཅིག་ཏུ་གྱུར། གནམ་ས་གོ་འབྱེད་ཅེས་པའི་དོན་ལ་འགྲེལ་ཚུལ་མི་འདྲ་གང་མང་ཞིག་ཐོན་པ་ལས་ཧོར་གཙང་འཇིགས་མེད་ལགས་ནས་བོད་གནམ་ལ་དགའ་བ་དང་དགྱ་ས་ལ་དགའ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་དེ་《གནམ་ས་གོ་འབྱེད》་དུ་འགྲེལ་བ་ལ་བོད་ནས་ཟི་ལིང་གི་ཆེ་གེ་མོ་ཞིག་གིས་མི་འདོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་ཤུགས་ཆེན་དང་བཅས་ཏེ། དེ་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གོ་རྟོགས་དམན་པའི་རྟགས་ཡིན་ཚུལ་གྱི་སྐྱོན་བརྗོད་ཕྲན་བུ་དང་བཅས་ཏེ་ཡིག་ལམ་ནས་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་པ་དང་སྦྲགས་ནས་༼དགྱ་ནག་གི་གཡོ་ཇུས་ཀྱིས་སོག་པོ་དང་མན་ཇིའི་གཉིས་ཕམ་པར་བྱས་པའི་རྗེས་སུ་བོད་ཡུལ་དེ་རང་བཞིན་གྱིས་ཁོ་ཚོའི་ལག་ཏུ་སླེབས་འོང་བས་དུས་ད་ལྟ་བར་དུ་བོད་མིས་འཚོ་བ་རོལ་པའི་བདག་དབང་ལས་གཞན་ཅི་ཡང་མེད་སོང་བས་བོད་མི་ནམ་ཡང་ས་ལྟ་བུའི་གནས་རིམ་དམའ་ཤོས་སུ་གནས་དགོས་བྱུང་བ་དང་། དགྱ་ནག་གིས་བོད་མི་རྐང་འོག་ཏུ་མནན་ཏེ་རང་ཉིད་ནམ་མཁའི་དབྱིངས་ན་ཤུགས་ཀྱིས་འགྱིངས་པར་གནས་ཡོད་པ་དང་། བོད་དགྱ་གཉིས་ནི་གནམ་ས་ལྟ་བུའི་ཁྱད་པར་བྱུང་ཡོད་སྟབས། ས་བྱི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོ་དེས་བོད་མིའི་མགོ་ཐོག་གི་རྐང་བ་དེའི་ཐོག་ཏུ་སྟ་རེས་ཀྱིས་གཞུས་པའི་དཔའ་བོའི་སྙིང་སྟོབས་དེས་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཐ་དད་དུ་ཕྱེས་ཏེ་གནམ་ས་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་གོ་རིམ་གཏོར་སོང་བ་རེད།༽ཅེས་དགྱ་ནག་གིས་བོད་མི་རྡོག་འོག་ཏུ་མནན་ནས་རང་ཉིད་ནམ་མཁའི་དབྱིངས་སུ་ཤུགས་ཀྱིས་འགྱིངས་པར་གནས་ཤིང་། བོད་མི་ནམ་ཡང་ས་ལྟ་བུའི་གནས་རིམ་དམའ་ཤོས་སུ་གནས་དགོས་བྱུང་བ་ལ་ས་བྱི་ལོའི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོ་འདིས་བོད་མིའི་མགོ་ཐོག་གི་རྐང་བ་དེའི་སྒང་ལ་སྟ་རེས་གཞུས་པའི་དཔའ་བོའི་སྙིང་སྟོབས་དེས་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཐ་དད་དུ་ཕྱེ་སྟེ་གནམ་ས་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་གོ་རིམ་གཏོར་སོང་བ་ཞིག་ཏུ་བཤད་ཅིང་། ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོ་དེས་གྲོང་ཁྱེར་ཁག་ཏུ་བསྡད་དེ་ཡུན་རིང་དགྱ་འདྲེས་སུ་སོང་བའི་བོད་པ་ཚོ་དགྱ་རིགས་དག་གིས་གློ་བུར་དུ་ཁོ་ཚོའི་གྲལ་ནས་རྒྱང་ཕུད་བྱེད་དུ་བཅུག་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནས་བཟུང་སྟེ་བོད་སྐད་མི་ཤེས་པའི་བོད་མི་ཚོས་ཀྱང་བོད་ཟེར་བ་ངོ་ཤེས་ཏེ་དེ་ལ་དོ་སྣང་གསར་བ་བྱུང་ཞིང་དེ་ནི་མདོར་དེད་ན་ས་བྱི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོའི་སྙིང་སྟོབས་ཡིན་ཚུལ། ད་དུང་དེས་བོད་དགྱ་གཉིས་ལ་གནམ་དང་ས་ཡི་གོ་རིམ་མེད་པར་དགྱ་ནི་དགྱ་ཡིན་ལ་བོད་ནི་བོད་ཡིན་ཞེས་པ་གསལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ་ཏེ་གནམ་ས་གཉིས་ཀྱི་བར་ཁྱད་དེ་ཕྱེ་བྱུང་བར་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ནོར་གླིང་ཉམས་ཞིབ་འགན་འཛིན་རྡོ་རྗེ་དབང་ཕྱུག་ལགས་ནས་《གནམ་ས་གོ་འབྱེད》ཅེས་པའི་དོན་གནད་གཙོ་བོ་གོ་འབྱེད་ཀྱི་སྒང་ལ་ཡོད་ཚུལ་མདོ་སྨད་བཙན་རྒོལ་བདེན་རྒྱབ་མནའ་འབྲེལ་དང་མདོ་སྨད་ས་གནས་རྒྱུན་ལས་གཉིས་ཀྱིས་བསྐྱར་དུ་དཔར་བསྐྲུན་བྱས་པའི་《གནམ་ས་གོ་འབྱེད》ཀྱི་སྔོན་གླེང་དུ་བྲིས་གནང་ཡོད་པ་དེ་དང་ན་ག་སངས་རྒྱས་བསྟན་དར་མཆོག་ནས་ཀྱང་དེ་རིང་གི་དཔེ་དེབ་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་བགྲོ་གླེང་དང་སྟབས་བསྟུན་ནས་དེ་འབྲེལ་གྱི་དགོངས་ཚུལ་བརྗོད་པ་དག་ཀྱང་དོན་ཐོག་ལ་འཁེལ་ཡོད་མེད་ད་དུང་ཐེ་ཚོམ་གྱི་གཞི་རུ་གྱུར་བ་ཁོ་ནའོ༎ བརྒྱ་བཤད་ཚིག་གི་རྩ་བ་དང་སྟོང་དཀྲུགས་འོ་མའི་མར་ལོ་ཞེས་པ་ལྟར་འདིར་དངོས་སུ་བཤད་འདོད་ཞིག་ནི། དེ་སྔོན་མཛངས་མ་འོད་ཟེར་ལགས་ཀྱི་རྒྱ་ཡིག་གི་ཟིན་བྲིས་སུ་《གནམ་ས་གོ་འབྱེད》་ཅེས་པའི་དེབ་མིང་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་༼天翻地覆༽ཞེས་པར་རྩོམ་པ་པོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྱུར་བར་བཤད་པས། ད་ང་ཚོར་འཇུ་ས་ཞིག་རྙེད་ཡོད་པར་འདོད། ད་ང་ཚོས་༼天翻地覆༽ཞེས་པ་དོན་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་འཇུག་གིན་ཡོད་མེད་བརྟག་ན་ད་གཟོད་རྩོམ་པ་པོས་དེབ་མིང་དེ་ལྟར་འདོགས་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་དེའི་དོན་ཅི་ཞིག་སྟོན་གྱིན་ཡོད་མེད་རྟོགས་ཐུབ་པར་འདོད། སྤྱིར་༼天翻地覆༽ཞེས་པའི་དོན་ནི་འགྱུར་བའམ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེས་ཆེ་བ་མཚོན་བྱེད་དུ་འགྲེལ་འདུག་ལ། དེ་ནི་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་བའི་དཔེ་རུ་འགོད་པར་བྱེད། གོ་སླ་བར་འགྲེལ་ན་གནམ་ས་བླ་འོག་བརྗེ་བའམ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའི་འགྱུར་ལྡོག་སྟེ། འགྱུར་ལྡོག་གམ་འགྱུར་བ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཞིག་ལ་གོ་བས། ང་རང་གི་བསམ་ཚུལ་ལྟར་ན་གནམ་ས་གོ་འབྱེད་ཅེས་པ་གནམ་སའི་མཚོན་དོན་ཆོས་སྲིད་དང་། བོད་དགྱ་གཉིས་ཡིན་ཚུལ་གྱི་འགྲེལ་བ་དེ་དག་ཟུར་དུ་གཡུག་ནས་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་ཞིག་གམ་གནམ་ས་བླ་འོག་བརྗེ་བའམ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའི་འགྱུར་ལྡོག་ཅིག་ལ་གོ་ན་འགྲིག་པར་འདོད་དོ༎ 

༢༠༡༠ལོའི་ཟླ་༥ཚེས་༣༠ཉིན་གྱི་ཕྱི་དྲོ་དྷ་སར་དྲ་ཁང་ནས་སྦྱར་བ་དགེའོ༎